سبک شناسی علم نوبنیادی است که سابقۀ آن در ایران به قرن سیزدهم برمی گردد. (مهربان، (۱۱۲:۱۳۸۹)
هر چند که در ذهن قدما، مفهوم سبک وجود داشته است، امّا سبک شناسی به معنی علمی که در بارۀ سبک بحث می کند، مربوط به قرن اخیر است. (شمیسا ۱۹۱:۱۳۷۶) شاعران قدیمی تر به جای سبک واژگانی چون طرز، شیوه، سیاق و طریقۀ را به کار می برده اند. نظامی می گوید:
شیوه غریب است مشو نامجیب گر بــنوازیش نباشد غـــــــــریب
صائب :
صائب این طرز سخن را از کجا آورده ای خنده بر گـل می زند رنگینی اشعار تو
خاقانی :
هست طریق غریب این که من آورده ام اهـل ســـخن را سزد گفته من پیشوا
در ایران تا عصر ما سخنی از سبک به میان نیامده و ناقدان شعر و نثر هیچ گاه در پی شمردن ویژگی های سبکی شاعر یا نویسنده ای نبوده اند اشارات مذکور هم که از آن سخنی توان گفت آن را مقدّمۀ علم و فنّی می توان دانست . علاوه بر این ، آنچه سخنوران از سبک یا به اصطلاح خودشان طرز و شیوه دریافته اند، در بسیاری از موارد غیر از مفهومی است که امروزه از لفظ سبک اراده می کنیم. (مهربان،۱۱۲:۱۳۸۹)
«نخستین قدم پژوهش سبک شناسی را مرحوم استاد بهار برداشتند که نتیجۀ تجربیّات شخصی و آموخته های خود در کلاس پدرش بود اعتقاد او بر این است که سبک شناسی را نمی توان دانشی مستقل و مجزّا تصور کرد بلکه به عکس، باید آن را فنّی مرکب از علومو فنون مختلف دانست.» ( بهار، ۱۳۶۹:و)
«تمام مطالعات سبک شناسی پس از بهار در پیروی و تقلید از او بود که بیشتر جنبه های سیاسی و زبانی آثار را مد نظر داشتند.«در دورۀ معاصر با پیشرفت دانش زبانشناسی و پذیرش آن توسّط ادیبان ایرانی، سبک شناسی بر پایه های علمی استوار گردید و آثار متعدّدی در ایران منطبق با شاخه های مختلف زبانشناسی به چاپ رسید که از آن جمله می توان به کتاب مختصر اما مفید «در آمدی بر سبک شناسی ساختار» اثر «محمّد تقی غیاثی»،« کلیّات سبک شناسی» و «سبک شناسی شعر» تألیف سیروس شمیسا «شاعر آینه ها» از «محمّد رضا شفیعی کد کنی» و … اشاره نمود که درهر کدام از این آثار، سعی شده است با ضوابط و معیارهای دقیق علمی، آثار منظوم شعر فارسی، سبک شناختی گردند.»(مهربان ۱۱۳:۱۳۸۹)
در سال های گذشته، شاگردان و دانشجویان اساتید نامبرده به خلق آثاری ارزشمند درحوزۀ شناخت سبک دست یازیده اند. مقالات مختلفی در مجلّات معتبرعلمی پژوهشی و کتابهای بسیاری چاپ کرده اند.
«سبک شناسی از رودکی تا شاملو» از« محمّد غلام رضائی » و مقالات بی شمار دیگری از سایر پژوهشگران که مجال نام بردن همه آنان نخواهد بود.
بررسی شعریک شاعربه ویژه شاعرنامداروبرجسته ای چون آتشی پیش از هرچیزبایدبه تشخیص راستای حرکت نوآورانۀ اوانجام پذیرد.اگرچنینراستایی درمیان باشد،مختصّات ومشخّصات آن رابایدبازشناخت. شاعرزنده کسی است که هردم دری ازحیات برروی خودومخاطبش بگشاید.
ازشعرآتشی چنین برمی آیدکه تمنّای نفس کشیدن درشعر،همه چیزاو را در خود فروگرفته است . شاعرانگارمثل کسی که می ترسد دیر شود ، هرچه بیشتر درونش راکاویده است. به خود و شعر و جهان، بسیاررجوع کرده است.

فصل سوم

بررسی سطح زبانی اشعار

بررسی سطح زبانی اشعار

بررسی سطح زبانی بسیار گسترده است.از این رو به سه سطح کوچکتر آوایی (phonological
لغوی(lexical و نحویsyntactical)تقسیم می شود.

۳-۱بخش اول :بررسی سطح آوایی یا سبک شناسی آواها

سطح آوایی،بخش موسیقی آفرین متن است.زیرا در این مرحله متن به لحاظ ابزار موسیقی آفرین مورد بررسی قرار می گیرد.
موسیقی بیرونی و کناری از بررسی وزن،قافیه و ردیف معلوم می شود.موسیقی درونی متن به وسیلۀ صنایع بدیع لفظی ازقبیل سجع(متوازی ،متوازن و مطرف،موازنه و ترصیع)انواع جناس (تام،ناقص،زاید و…)انواع تکرار (هم حروفی،هم صدایی،هم هجایی و…) به وجود می آید.علاوه بر این مسایل کلّی مربوط به تلفّظ،آرکائیسم،اسم صوت،تخفیف لغات و… نیز در این قسمت نمایانمی شود.

۳-۱-۱ موسیقی (کناری ،بیرونی ،درونی )(بررسی وزن،قافیه و ردیف)

موسیقی کناری

۱-قافیه
«موسیقی کناری آهنگی است بر اثر قافیه و ردیف در پایان هر مصراع یا بیت پدید می آید.»(فلکی:۷۷)
«بخش مهمّی از موسیقی شعر بر عهدۀ قافیه است.قافیه درلغت به معنی پی رونده و پساونداست و در اصطلاح به آخرین کلمۀ شعر گفته می شودودر تعریف دقیق تر باید گفت:قافیه عبارت است از تکرار یک یا چند حرف در آخرین کلمۀ دو مصراع یا مصراع های آخر یک قطعۀ شعر.»
(حاج سید جوادی،۱۳۸۲ :۲۷۴)
در باب اهمیّت قافیه در شعر،دکتر زرین کوب در کتاب «شعر بی دروغ شعر بی نقاب»می نویسد:
«در قافیه چند خاصیّت است:اوّل آنکه با تکرار و تراجع اصوات آخر کلمه حالتی به کلام می بخشد که در حقیقت موسیقی وزنش را تکمیل می کند و بدین گونه قدرت تحصیل صنعت اعجاب انگیز شاعر رامی افزاید…خاصیّت دیگر قافیه آن است که نظم و ترتیبی به شعر می دهد و اجزاء آنرا متناسب می کند،ضبط و ربط آ