بندند.
صورت سود وزیان ، ترازنامه و صورت جریانهای نقدی دربردارندۀ داده ها و اعداد و ارقامی است که در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی از صورتهای یک شرکت سهامی که در صنعت نرم افزار و سخت افزار کامپیوتر فعالیت می کند استفاده می کنیم.ما نام این شرکت را «شرکت سهامی برادران» گذارده ایم و برای توضیع بهتر مطالب مورد نظر،در صورتهای آن کمی تغییر داده ایم ولی ترازنامه،صورت سود وزیان و صورت جریانهای نقدی مورد بحث (وروابط بین این صورتها) تقریباً نشان دهنده وضع مالی این شرکت در زمان حال است(همان منبع، ۲۹-۲۸).
با گسترش و توسعۀ ابزارهای مالی و ورود محصولات جدید مالی ،یک مهندس مالی باید اطلاعات روز آمد در خصوص این ابزار داشته باشد و علاوه بر بهره گیری از ابزارهای موجود در صورت لزوم با استفاده از این اطلاعات،ابزارهای جدیدی طراحی کند یا ابزارهای قبلی را ترکیب نماید ودر شرایط خاصی مورد استفاده قرار دهد.مهندسان مالی که خصوصاً در مدیریت ریسک نیز فعالیت می کنند ،اطلاعات کافی از نقاط ضعف و قوت ابزارهای مشتقه و قیمت گذاری آنها خواهند داشت.روش های پوشش ریسک ، نظریه ایمن سازی و روش های مدیریت دارایی و بدهی نیز از مبانی اساسی مهندسی مالی بشمار می روند.عملکرد به عواملی همچون آموزش کارکنان ، فهم مشترک ،کیفیت خدمات و رضایت مشتری بستگی دارد(راعی و سعیدی ،۱۳۸۵، ۳۷).

۲-۴-۴- معیارهای عملکرد

هدف صورتهای مالی عبارت است از ارایه اطلاعاتی تلخیص وطبقه بندی شده درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی وانعطاف پذیری مالی واحد تجاری که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد.
اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده کنندگان صورتهای مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است. این توان در نهایت، تعیین کننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداختهایی از قبیل پرداخت حقوق ومزایا به کارکنان، پرداخت به تامین کنندگان کالا و خدمات، پرداخت مخارج مالی، انجام سرمایه گذاری، باز پرداخت تسهیلات دریافتی و توزیع سود بین صاحبان سرمایه است.
ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری و استفاده از آنها در پیش بینی جریانهای نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف پذیری مالی، تسهیل می گردد. وضعیت مالی یک واحد تجاری در برگیرنده منابع اقتصادی تحت کنترل آن، ساختار مالی آن، میزان نقدینگی و توان باز پرداخت بدهیها و ظرفیت سازگاری آن با تغییرات محیط عملیاتی است. اطلاعات درباره وضعیت مالی در تراز نامه ارایه می شود. عملکرد مالی واحد تجاری در بر گیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است. اطلاعات در مورد جریانهای نقدی در صورت جریان وجوه نقد ارایه می شود. این اطلاعات از جنبه ای دیگر عملکرد مالی واحد تجاری را از طریق انعکاس مبالغ ومنابع اصلی جریانهای ورودی وخروجی وجه نقد به نمایش می گذارد. انعطاف پذیری مالی عبارت از توانایی واحد تجاری مبنی بر اقدام موثر جهت تغییر میزان و زمان جریانهای نقدی آن می باشد به گونه ای که واحد تجاری بتواند در قبال رویدادهای و فرصتهای غیر منتظره واکنش نشان دهد. مجموعه صورتهای مالی، اطلاعاتی را که جهت ارزیابی انعطاف پذیری واحد تجاری مفید است منعکس می کند (مفاهیم نظری گزارشگری مالی بندهای ۱-۶ تا ۱-۱۲).
صورتهای مالی عموما مبتنی بر اعمال قضاوتهای و روشهای محاسبه واحد در مورد جنبه های متفاوت اقلام مرتبط می باشد. به خاطر این ویژگی ، می توان از طریق بررسی ارتباط بین اقلام مختلف (مثل میزان بدهکاران در مقایسه با فروش) به دید بهتری از وضعیت مالی، عملکرد مالی وانعطاف پذیری مالی واحد تجاری دست یافت. در این نوع تجزیه وتحلیل گاه از نسبتهای استفاده می شود که می توان آنها را طی زمان و بین واحدهای تجاری مختلف مقایسه کرد.
ارزیابی عملکرد، فرایند رسمی فراهم آوردن اطلاعات در مورد نتایج کار است، این امر سبب شناسایی نقاط قوت سازمان و بزرگ جلوه دادن آن به منظور خلق ارزش های بیشتر ودر واقع عملکرد مطلوب تر می شود. چرا که با تجزیه و تحلیل فعالیت های گذشته بنگاه، نگاهی به آینده داشته تا به پیشینه کردن ارزش ها کمک کند.
اهمیت ارزیابی عملکرد از زوایای مختلف قابل بررسی است. داشتن توان وامکان ارزیابی عملکرد، ضرورتی انکار ناپذیر است وتمام بنگاه های اقتصادی ناگزیر از سنجش عملیات خود دردوره های مختلف هستند. اهم دلایل انجام ارزیابی عملکدر عبارت است از:
الف) سهامداران و اعتبار دهندگان منابع مالی محدود خود را به بنگاه اختصاص می دهند. لذا ارزیابی عملکرد بنگاه به منظور اطمینان از تخصیص منابع محدود امری مهم و حیاتی به شمار می رود.
ب) معیارهای سنجش عملکرد، از سیستم های کنترلی مدیریت تلقی می شود زیرا برنامه ریزی اقتصادی و تصمیمات کنترلی موثر نیازمند ارزیابی چگونگی عملکرد واحدها است.
ج) اخذ تصمیمات منطقی ارتباط مستقیم با ارزیابی عملکرد بنگاه اقتصادی دارد.
ر) توانایی شرکت را درخلق ارزش نشان می دهد.
ز) مبنایی جهت رعایت یا عدم رعایت دستور العمل ها، بخشنامه ها و قوانین سازمانی وبرون سازمانی ایجاد می کند.
د) مبنایی جهت پرداخت حقوق یا پاداش مدیران وحتی ترفیعات آنها فراهم می کند.
ذ) اعمال کنترل های لازم بر عملیات شرکت به منظورتحقق اهداف سازمانی فرام می آورد (محمدی صمدی لرگانی، ۱۳۸۷، ۶۸).

۲-۴-۵- شاخص های عملکرد مالی

تاکنون در نوشته های مختلف معیارهای اندازه گیری عملکرد به طرق مختلف طبقه بندی شدند که هر کدام از این طبقه بندی ها به تنهای دارای معایب اساسی است. لذا در فرایند ارزیابی، مجموعه ای از شاخص ها باید مبنای کار قرار گیرد. عمده ترین طبقه بندی موجود عبارت است از:
طبقه بندی اول) میعارهای سنجش عملکرد را به دو دسته مدل های حسابداری و اقتصادی تقسیم بندی می کنند.
در مدل های حسابداری ارزش سهام شرکت از حاصل ضرب سود شرکت در ضریب تبدیل سود به ارزش به دست می آید. در مدل های اقتصادی ارزش سهام شرکت بر اساس قدرت کسب سود دارایی های موجود و سرمایه گذاری های بالقوه و ما به التفاوت نرخ بازده وهزینه سرمایه شرکت تعیین میگردد (انواری رستمی و ختن لو، ۱۳۸۵، ۳۰)
در مدل حسابداری، ارزش شرکت تابعی از معیارهای مختلف نظیر سود، سود هر سهم، رشد سود، بازده حقوق صاحبان سهام، ارزش دفتری، سود تقسیمی و عرضه تقاضای سهام است (همان منبع ، ۳۰).
طبقه بندی دوم) در یک تقسیم بندی کلی معیارهای عملکرد را می توان به دو گروه معیارهای مالی وغیر مالی تقسیم کرد. معیارهای غیر مالی شامل معیارهای تولیدی، بازار یابی، اداری و معیارهای اجتماعی است و نسبت های مالی از جمله روش هایی است که به عنوان معیار مالی پیشنهاد شده است. برخی از پژوهشگران امور مالی پیشنهاد کرده اند که باید از شاخص های ترکیبی (مالی وغیر مالی) استفاده شود. زیرا تعیین نوع معیارها، نوع همبستگی بین آنها و نیز تعیین ارزش و وزن هر یک از آنها در مجموع معیارها، کار ساده ای نیست (احمد پور و دیگران، ۱۳۸۵، ۴ به نقل از باسیدور ودیگران[۹۱]، ۱۸۷۷، ۱۴).
طبقه بندی سوم) معیار های سنجش عملکرد را بر اساس رویکرد های مختلف به صورت زیر تقسیم بندی می کنند (انواری رستمی ودیگران، ۱۳۸۳، ۷).
۱) رویکرد حسابداری ، در این رویکرد از ارقام صورت های مالی نظیر فروش، سود، بازده دارایی، حقوق صاحبان سهام و… استفاده می شود.
۲) رویکرد تلفیقی: دراین رویکرد سعی بر آن است که با تلفیق ارقام صورت های مالی و ارزش های بازار، ارزیابی مربوط تری انجام شود.
معیارهای ارزیابی عملکرد در این رویکرد شامل نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E)، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری (P/B)، نسبت Q توبین می باشد. (نسبت Q توبین از تقسیم ارزش بازار شرکت به ارزش دفتری دارایی های شرکت یا ارزش جایگزینی آن به دست می آید)
۳) رویکرد مدیریت مالی: در این رویکرد بیشتر از تئوریهای مدیریت مالی نظیر الگوی قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای[۹۲] ومفاهیم ریسک وبازده استفاده می شود. تاکید اصلی این رویکرد بر تعیین بازده هر سهم وبازده اضافی هر سهم می باشد.
۴) رویکرد اقتصادی: در این رویکرد که در آن از مفاهیم اقتصادی استفاده می شود عملکرد واحد تجاری با تاکید بر قدرت سود آوری دارایی های شرکت و با توجه به نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه به کار رفته موردارزیابی قرار می گیرد. معیارهای ارزیابی در این رویکرد شامل ارزش افزوده اقتصادی، ارزش افزوده نقدی وارزش افزوده بازار می باشد.
طبقه بندی چهارم) در این دیدگاه، معیارهای ارزیابی عملکرد در پنج شاخص مهم، روش بازده فروش [۹۳]،روش گردش سرمایه[۹۴]،روش بازده سرمایه، روش پسماند سود [۹۵]،روش ارزش افزوده اقتصادی[۹۶] خلاصه می شود.
طبقه بندی پنجم) در این طبقه بندی شاخص ها به پنج دسته طبقه بندی می شوند که عبارت است از: