۱-۱۲- ساختار کلی تحقیق

تحقیق حاضر در پنج فصل ارائه خواهد شد:
در فصل اول ما به بیان موضوع، ضرورت و اهمیت انجام تحقیق، اهداف علمی و کاربردی تحقیق و به صورت خلاصه به بیان چارچوب نظری و تعاریف عملیاتی واژهها و اصطلاحات تخصصی بکار رفته در تحقیقپرداختیم.
در فصل دوم ضمن مروری فشرده بر ادبیات موضوع تحقیق، سوابق داخلی و خارجی انجام شده در این زمینه مورد بررسی قرار میگیرد.
فصل سوم اختصاص دارد به روش شناسی تحقیق شامل توضیحات در زمینه جامعه و نمونه آماری، روش تحقیق و روش تجزیه و تحلیل دادهها و در آخر فصل سوم به تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق و روش آماری آزمون فرضیات خواهیم پرداخت.
در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیههای تحقیق توسط روشهای آماری مناسب پرداخته شده است.
در فصل پنجم ضمن بیان خلاصهای از موضوع تحقیق و روش تحقیق، نتایج آزمون فرضیات تحلیل خواهد شد. همچنین پیشنهاداتی که میتواند در تحقیقات آتی مورد استفاده قرر گیرد، ارئه میشود.

۱-۱۳- خلاصه فصل

در انجام هر پژوهشی یکی از مهمترین بخشها، ارائه طرح تحقیق (کلیات) مناسب میباشد. در این فصل سعی شده تا با بیان قسمتهای مختلف مطالعه انجام شده، طرحی از آن ارائه گردد. بدین منظور، در این فصل با بیان مقدمهای کلیات طرح تحقیق مشخص گردیده و در ادامه به بیان مسئله و چارچوب نظری، اهداف علمی و کاربردی تحقیق، دلایل و ضرورت انجام تحقیق، فرضیات و خلاصهای از روش تحقیق پرداخته شده است. در انتها تعاریف واژگان کلیدی و ساختارکلی تحقیق ارائه شده است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
فهرست مطالب فصل دوم:
مقدمه
پایگاه نظری پژوهش
ادبیات پژوهش
پیشینه پژوهش

۲-۱- مقدمه

افشاء اطلاعات نامشهودها و سرمایه فکری در سال‌های اخیر اهمیت پیدا کرده است و سرمایه فکری یک بخش جدائی ناپذیر از فرآیند ایجاد ارزش شرکت در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از شرکت‌های سهامی بزرگ در کشورهای توسعه یافته گزارشات سرمایه فکری را به صورت مکمل گزارشات سالانه متداول توسعه داده اند. این گزارشات روی نقش سرمایه فکری در ارتباط با ایجاد ارزش و ارتباط آن با منابع دانش در شرکت‌ها با یک چارچوب استراتژیک تأکید دارند.
توجهات نخستین به سرمایه فکری مرهون تلاشهای مچلاپ در سال ۱۹۶۲ میلادی است. اما ابداع مفهوم سرمایه فکری به سال ۱۹۶۹ میلادی، اقتصاد دانی به نام جان کنت گالبرایس نسبت داده شده است. اما با یک بررسی دقیق‌تر شاید بتوان گفت که مفهوم سرمایه فکری از دهه ۸۰ میلادی نظر عموم نظریه پردازان و محققان را به خود جلب نموده و از دهه‌ی ۹۰ میلادی این مفهوم به طور گسترده‌تری مورد توجه سازمان‌ها قرار گرفت. مفهوم سرمایه فکری توانست در جهت توسعه‌ی قابلیت‌ سازمان‌ها، در شناسایی و طبقه بندی آنچه که مدت‌ها جلب توجه می‌کرد و در مورد روشهای مدیریتی و ارزش‌گذاری آن با عنوان سرمایه فکری، به ارمغان بیآورد. بن مایه سرمایه فکری، دانش و اطلاعات است. به طور کلی می‌توان گفت که، سرمایه فکری یک بسته‌ی دانشی مفید برای سازمان‌ها است.مطالعات انجام گرفته مبین افزایش گاه ۶۰ تا ۷۵ درصدی ارزش سرمایه‌های فکری و دارائی های نامشهود در قیمت سهام شرکتها است.
بررسی چارچوب‌های مختلف طرح شده توسط نظریه پردازان و محققان در حوزه‌ی سرمایه فکری نشان از همبستگی بسیار زیاد در تعریف و شناسایی مولفه‌های سرمایه فکری سازمان دارد. بیشتر تمایزات در نام‌گذاری و باتوجه به مولفه‌های خاص و بارزتر نمودن آنها، نه در سطح کلان تغییر مولفه‌های اصلی و بیشتر از خلال تقسیم مولفه‌های اصلی به دو یا چند مولفه، و یا در سطح زیر مولفه‌های آن صورت پذیرفته است.
یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران و محققان آکادمیک از زمان طرح مفهوم سرمایه فکری، در رویه‌های حسابداری در این جهت است که چگونه دارایی‌های نامشهود از جمله سرمایه فکری در عملکرد شرکت‌ها انعکاس یابند و میزان تأثیر آن با چه روش یا مدلی اندازه‌گیری و شناسایی گردد. بر اساس درک ضرورت ایجاد امکان برای سنجش سرمایه فکری در سازمان‌های دولتی و خصوصی، انجمن‌ها و مجامع تلاش‌هایی در راستای ایجاد مدل‌هایی با هدف سنجش سرمایه‌ی فکری آغاز کرده‌اند، و پس از طرح نخستین مدل مرتبط با سنجش سرمایه فکری تا به امروز مدلهای بسیاری مطرح شده است.
پاسخگویی در فرآیند حسابداری نقش بسیار مهم و حیاتی دارد. سازمان‌ها و شرکتها برای ادامه حیات خود متکی به شبکه‌های پیچیده پاسخگویی می‌باشند، این شبکه‌های پیچیده بر اساس ثبت و گزارش فعالیت کار می‌کنند. ارزیابی عملکرد که بوسیله مدیریت واحد تجاری جهت تصمیم‌گیری و هدف‌گذاری و همچنین برای اشخاص خارج از واحد تجاری جهت تصمیم‌گیری و سرمایه گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مسئولیت حسابدارانی که درگیر فرآیند اندازه‌گیری عملکرد هستند و همچنین افرادی که مسئول بررسی صحت این اندازه‌گیری می‌باشند، باید به وضوح توصیف شده باشد بطوریکه مقیاسها در سطح بالایی از مسئولیت پذیری تهیه و تأیید شود.
باتوجه به عنوان تحقیق حاضر و مقدمه‌ای که ارائه گردید، در این فصل سعی شده تا مبانی نظری سرمایه فکری، شامل: پیشینه، تعاریف، عناصر تشکیل دهنده، روشهای اندازه‌گیری و گزارشگری آن و همچنین عملکرد مالی و رویکردهای مختلف ارزیابی عملکرد به همراه توضیح معیارهای ارزیابی عملکرد مورد استفاده در این پژوهش مورد بررسی قرار گیرد.

۲-۲- پیدایش سرمایه فکری

نخستین تلاش‌ها مرتبط با مفاهیم سرمایه فکری مرهون مطالعات فریتز مچلاپ[۳] در سال ۱۹۶۲ میلادی است. اما به لحاظ تاریخی ابداع مفهوم سرمایه فکری به سال ۱۹۶۹میلادی، اقتصاددانی به نام کنت گالبرایس[۴]نسبت داده می‌شود. هرچند در این میان نباید تلاشهای جیمز تابین در نیمه‌ی دوم قرن گذشته را نیز فراموش کرد که برای اولین بار مدل مبتنی بر نسبت او-کیوی تابین- توانست ابزاری را در اختیار سازمانها قرار دهد تا عملکرد اثربخش سرمایه‌ی فکری سازمان را مورد بررسی قرار دهند. در نتیجه‌ی این تلاشها، ادبیات سرمایه‌ی فکری به سرعت در مسیر توسعه‌ی سازمانی قرار گرفت. اما با بررسی دقیق تری شاید بتوان گفت که مفهوم سرمایه‌ی فکری از دهه‌ی هشتاد میلادی نظر عمومی نظریه‌پردازان را به خود جلب نمود و از دهه‌ی نود میلادی به طور گستره‌تری مورد توجه سازمان‌ها قرار گرفت.
در سال ۱۹۸۰میلادی، هیروکی ایتامی[۵] کتاب خود را پیرامون ارزش‌گذاری و تحرک‌بخشی به دارایی‌های نامشهود با تکیه بر مفاهیم سرمایه فکری به رشته تحریر درآورد و به زبان ژاپنی انتشار داد. جالب این‌جاست که این کتاب تا سال ۱۹۸۷ میلادی به زبان دیگری ترجمه نشد. درسال ۱۹۸۱ میلادی محققی به نام برایان هال[۶]، شرکتی را با هدف امکان تجاری سازی نوآوری ایجاد کرد. در سال۱۹۸۶ میلادی دو اتفاق مهم در عرصه‌ی تحقیقات پیرامون سرمایه‌ی فکری رخ داد. یکی از این دو اتفاق مهم، انتشار کتابی با عنوان «شرکت[مبتنی بر] دانش فنی»، با تمرکز بر مدیریت دارایی‌های نامشهود در سازمان توسط کارل اریک سویبی بود. اتفاق دیگر انتشار مطالب دیوید تیس با محوریت بررسی استخراج و اکتساب ارزش از خلال نوآوری در سازمان بود. درسال ۱۹۸۸میلادی، سویبی برای اولین بار معرفی سرمایه‌ی دانشی پرداخت، این موضوع مقدمه‌ای بود بر کارهای وسیع تری که، در سال ۱۹۸۹ با انتشار کتاب ترازنامه‌ی نامشهود و معرفی سازمان در قالب سه مفهوم:ساختار داخلی،ساختار خارجی،شایستگی‌های فردی انجامید. در پی این تلاش‌ها به سال ۱۹۹۰ میلادی، سویبی کتاب مدیریت دانش خود را منتشر نمود.یکی دیگر از اتفاقات مهم در پایان دهه‌ی هشتاد میلادی تحقیقی است که پاتریک سالیوان در مورد نوآوری تجاری انجام داده است(خاوندکار و همکاران،۸۸ ).
دهه نود میلادی را می‌توان سرآغاز توجه جدی سازمان‌ها به مفاهیم مرتبط با سرمایه‌ی فکری که حاصل نتایج مطالعات نظریه‌پردازان و پژوهش‌گران مختلف در دهه‌ی هشتاد میلادی بود، نامید.
به لحاظ سیر تحول نظری سرمایه‌ی فکری در دهه‌های جاری، می‌توان گفت که امروزه سرمایه‌ی فکری مرحله‌ی نظریه پردازی کلی را سپری کرده و بیشتر به شکلی تخصصی‌تر در قالب مدل‌های مدیریت و سنجش مورد توجه قرار گرفته است.