چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر عوامل شناسایی شده بر صادرات برنج استان گیلان در سال 1392-1391 می باشد. بدین منظور با توجه به اینکه ساختار نظری این پژوهش بر اساس مدل الماس پورتر طراحی گردیده است ، لذا سعی شده تا نتایج و تحلیل ها به گونه ای اجرا گردد که بتوان مفاهیم کاربردی را از نتایج تحلیل عوامل استخراج نمود. مدل الماس در سال 1990 توسط پورتر در کتاب مزیت های رقابتی ملل جهت ارزیابی مزیت های رقابتی 10 کشور ارائه و منتشر شد. در سالهای بعد انتقادات و پیشنهاداتی در مورد آن مطرح شد. این پیشنهادات منجر به ارائه مدل های الماس مضاعف ، الماس های چندگانه ، مدل دانینگ ، مدل 9 عاملی و مدل الماس مضاعف گردید. عوامل این مدل شامل ؛ 1.شرایط تقاضای داخلی 2.عوامل مرتبط و پشتیبان 3.استراتژی ، ساختار و رقابت 4.نقش دولت 5.شانس (اتفاقات پیش بینی نشده) ، 6.عوامل درونی که همگی از عوامل تاثیرگذارند. این پژوهش از نظر اهمیت و اهداف از نوع کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی – پیمایشی است. جامعه اماری آن کلیه کارشناسان و مدیران و دست اندرکاران صادرات برنج استان گیلان می باشد. پس از تهیه پرسشنامه و بررسی روایی – پایایی آن ، داده های خام حاصل از جمع آوری 181 پرسشنامه توسط نرم افزار LISREL , SPSS  آزمون شدند. در رتبه بندی نهایی نتایج حاکی از اهمیت عوامل ” نقش دولت ” ، ” صنایع مرتبط و حمایت کننده” ، “شانس یا اتفاقات پیش بینی نشده” ، در سه جایگاه نخست بوده و عوامل دیگر به ترتیب ” عوامل درونی ” ، ” شرایط تقاضای داخلی ” و در نهایت ” استراتژی ، رقابت و ساختار ” می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده و اهمیت صادرات بخش کشاورزی در انتها پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت صادرات برنج استان گیلان ارائه شده است.

واژگان کلیدی : رقابت پذیری ، صادرات برنج ، مدل الماس پورتر ، استان گیلان .

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

فرآیند جهانی شدن ، بوجود آمدن سازمان تجارت جهانی و یکپارچگی بازارهای جهانی ، تغییرات سریع الگوهای مصرف و تقاضا ، پیشرفتهای سریع تکنولوژیک ، حفظ منابع انرژی ، کنترل آلودگی محیط زیست ، کمبود منابع و هزینه های بالای آنها چالشهای فراروی بنگاه ها و صنایع مختلف در این برهه از زمان هستند که برای بقاء ناگزیر به شناسایی عوامل موثر بر رقابت پذیری و تقویت آنها تلاش می کنند.  در عصر حاضر با پیشرفت سریع تکنولوژی و وجود رقابت تنگاتنگ جهانی، برنامه‌های کوتاه مدت پویا و دینامیک ، به عنوان یک مزیت اساسی در رشد و توسعه هر کشور محسوب می گردد. در همین راستا یکی از مهمترین محورهای بخش اقتصادی دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه، ارتقاء کیفیت تولید،‌ کسب فناوری و ارتقاء فناوریهای جدید، جذب سرمایه گذاریهای خارجی و … می‌باشد. لذا، جهت رسیدن به توسعه پایدار، توسعه همگام بخشی و منطقه‌ای در کل کشور امری اجتناب ناپذیر است. جغرافیای کشور از نظر آب و هوا و زیست منطقه‌ای کاملا متنوع می باشد و لذا لزوم بررسی مناطق مختلف کشور به صورت مستقل امری اجتناب ناپذیر است. با توجه به پتانسیلهای موجود در قسمتهای شمالی  کشور از جمله استان گیلان، تدوین یک برنامه مدون درون استانی با دید کل نگر در این استان از ابزارهای توسعه استان و در نتیجه کشور می‌باشد.  از طرفی رشد و توسعه بهینه محصولات کشاورزی و افزایش روند صادرات این محصولات، امکان افزایش سطح زندگی مردم را در ابعاد مختلف فراهم آورده است. از این رو امروزه بخش کشاورزی  در مقایسه با سایر بخش‌های مولد اقتصادی، به بخشی رهبری‌کننده در عرصه اقتصاد مبدل شده است. افزایش سهم صنعت و تولید محصولات کارخانه‌ای در جامعه، افزایش سهم اشتغال در بخش صنعت، صنعتی شدن بخش کشاورزی، افزایش سهم بخش خدمات و سهم اشتغال در این بخش و در نهایت افزایش چشمگیر ارزش افزوده بخش صنعت در تولید ناخالص داخلی در کنار بسیاری از تحولات و تغییرات قابل توجه در عرصه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همگی در زمره شاخص‌ترین دستاوردهای استراتژی توسعه صنعتی با دید جزئی نگر توجه به محصولات کشاورزی تلقی می‌شود.از طرفی همانگونه که در سطرهای پیش عنوان شد یکی از مهم ترین ابعاد رشد هر کشور، داشتن مزیت رقابتی در بازارهای جهانی می‌باشد. که ایجاد چنین مزیتی نیز جز با توسعه و توانمند سازی زیربخش های موجود میسر نمی شوند. و لذا در این پژوهش به مدل الماس پورتر پرداخته شد. این مدل ، به موضوع مزیت رقابتی می‌پردازد و برای درک بهتر موقعیت رقابتی یک ملت در فضای رقابتی جهانی سودمند است و همچنین می‌تواند برای سایر موقعیت‌های جغرافیایی مانند استان‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. از این رو این پژوهش ، مدل الماس را به عنوان یک مدل کل نگر بخش صادرات محصولات کشاورزی – برنج و با دیدی منطقه‌ای مورد ارزیابی قرار داده است و سعی در شناسایی عوامل موثربا زاویه دیدی متفاوت دارد.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.