• شگردهای فتنه گران چه می باشد؟

• وظایف ما در مقابله با فتنه گران چیست؟

• فرضیه اصلی:

فتنه‌های صدر اسلام از منظر آیات و روایات شناسایی راهکارهای مقابله با آن‌ها نیز معین می‌گردد.

8. فرضیه‌های فرعی:

۱ فتنه به معنای جدا کردن چیز نا خالص از خالص می باشد و در آیات و روایات به معنای آزمایش، امتحان ،کشتن ،انحراف وغیره…. می باشد.
۲ برخی از مصادیق فتنه‌های صدر اسلام شناسایی می‌گردد.
۳ .برخی از علل ایجاد فتنه ها عبارتند از دنیا طلبی تبعیت از هوای نفس کبر وغرور حسادت بدعت وغیره….
۴٫شگردهای فتنه گران در فتنه انتدوزی عبارت است از عوام فریبی نشر اکاذیب تهمت تهدید درآمیختن حق و باطل با یکدیگر تحریک احساسات وغیره…
۵٫وظایف ما در مقابله فتنه ها به ۳ دسته تقسیم می گردد۱) وظایف شخصی ۲) وظایف خواص ۳) وظایف دولت اسلامی
۹.روش تحقیق:
فصل اول: مفهوم شناسی فتنه
الف: معنای لغوی فتنه
فتنه دارای مفهوم وسیعی است و واژه شناسان با عبارات مختلف فتنه را معنا کرده‌اند که مهم‌ترین آن معانی عبارت است از:
آزمایش و امتحان، کفر، شرک وبت پرستی، فریب و نیرنگ، عذاب، گمراهی، فساد، آشوب و غیره
در لسان العرب آمده است: معنی فتنه ابتلا و امتحان است و ریشه آن از آزمایش طلا و نقره گرفته‌شده است زمانی که آن دو را با آتش ذوب کنند تا ناخالص و خالص آن جدا شود[۲].
راغب اصفهانی می‌گوید: اصل فتن قرار دادن طلا زیر آتش است تا خالص از ناخالص جدا شوند[۳]. و در ادامه می‌فرماید هرگاه فتنه از ناحیه خدا باشد در آن حکمتی نهفته است و هر وقت از ناحیه انسان و بدون اذن الهی باشد در آن حکمتی نخواهد بود وبهمین سبب خداوند انسان را به سبب فتنه‌هایش توبیخ و مذمت می‌کند[۴].
فخرالدین طریحی می‌گوید: فتنه در کلام عرب به معنای ابتلا و امتحان و اختبار آمده است واصل آن به معنای آزمودن نقره و در بوته آزمایش گذاردن آن است تا سره از ناسره جدا گردد و می‌فرماید فتنه از افعال است که یا از ناحیه خدای متعال انجام می‌گیرد و یا از ناحیه بندگان او مثل ارتداد و گناهان و بلاها و مصائب و کشتارها[۵].
معنای اصطلاحی (محلی) فتنه، یعنی هر عمل یا کلامی که موجب اختلال و اضطراب در جامعه گردد.
ب : معنای فتنه در قرآن
جستجو دقیق در آیات قرآن، می‌توان به این نتیجه رسید که این واژه و مشتقات آن ۶۰ بار در قرآن ذکرشده است.
مفسران حدود ۱۶ معنا برای این واژه در قرآن در نظر گرفته‌اند؛ که برخی مصادیق آن به شرح ذیل است:
۱-شرک:
«وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَکُونَ فتنه»[۶] «و با آنان بجنگید تا دیگر شرکى نباشد»
«الْفِتْنَهُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْل»[۷] «شرک از کشتن بدتر است»
در تفسیر آیه بالا در تفسیر نمونه آمده است:
«فتنه به معنى شرک و بت پرستى یا سد راه ایمان آورندگان، آمده و بعضى آیات بعدازآن با آن‌ها پیکار کنید تا شرک از میان برود و دین مخصوص خداى یگانه باشد. ولى ظاهر این است که تمام این معانى به همان ریشه اصلى که در معنى فتنه گفته شد بازمی‌گردد (همان‌گونه که غالب الفاظ مشترک چنین حالى رادارند) زیرا با توجه به اینکه معنى اصلى قرار دادن طلا در زیر فشار آتش براى خالص‌سازی، یا جدا کردن سره از ناسره است، در هر مورد که نوعى فشار و شدت وجود داشته باشد این واژه به کار مى‏رود، مانند امتحان که معمولاً با فشار و مشکلات همراه است و عذاب که نوع دیگرى از شدت و فشار است و فریب و نیرنگ که تحت‌فشارها انجام مى‏گیرد و همچنین شرک یا ایجاد مانع درراه هدایت خلق که هرکدام‏ متضمن نوعى فشار و شدت است.
خلاصه اینکه آیین بت‌پرستی و فسادهاى گوناگون فردى و اجتماعى مولود آن، در سرزمین مکه رایج شده بود و حرم امن خدا را آلوده کرده بود و فساد آن از قتل و کشتار هم بیشتر بود، آیه موردبحث مى‏گوید به خاطر ترس از خون‏ریزى، دست از پیکار با بت‌پرستی برندارید که بت‌پرستی از قتل، بدتر است[۸].
۲- کفر
«سَتَجِدُونَ آخَرِینَ یُرِیدُونَ أَنْ یَأْمَنُوکُمْ وَ یَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ کُلَّما رُدُّوا إِلَى الفتنه أُرْکِسُوا فِیها فَإِنْ لَمْ یَعْتَزِلُوکُمْ وَ یُلْقُوا إِلَیْکُمُ السَّلَمَ وَ یَکُفُّوا أَیْدِیَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أُولئِکُمْ جَعَلْنا لَکُمْ عَلَیْهِمْ سُلْطاناً مُبِیناً»
«به‌زودی گروهى دیگر را خواهید یافت که مى‏خواهند از شما (با اظهار اسلام) در امان باشند و از قوم خود نیز (با اظهار کفر) ایمن باشند. آنان هر بار به‌سوی فتنه (و بت‏پرستى) برگردند، در آن فرومی‌افتند. پس اگر از درگیرى با شما کناره نگرفتند و به شما پیشنهاد صلح ندادند و دست از شما برنداشتند، آنان را هر جا یافتید، بگیرید و بکشید که آنان‌اند کسانى که ما براى شما بر ایشان قدرت و تسلّطى آشکار قرار داده‏ایم[۹]»
شأن نزول‏
در اینکه منظور از این آیه چه کسانى هستند، اختلاف شده است: