جزء اول – مقدمه
در بخش مقدمه سه اصل داوطلبانه بودن پادمان‌ها، دامنۀ پوشش مقررات این سند و همچنین ارزیابی و بازبینی نظام پادمانی مود اشاره قرار گرفته است. در این بخش در مورد داوطلبانه بودن پادمان‌ها تأکید شده که «پادمان‌های آژانس نسبت به مواد و تأسیساتی که به طور داوطلبانه از سوی یک یا چند دولت تحت پادمان‌های آژانس قرار داده باشند، اعمال می‌گردد».[۲۱۲]
اصل داوطلبانه بودن پادمان‌ها از مهم‌ترین اصول پادمان در مقطع قبل از پیمان عدم اشاعۀ سلاح‌های هسته‌ای است. همان گونه که به هنگام بررسی اساسنامۀ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذکر شد، طبق مادۀ دوازدۀ اساسنامه مبنای قرار دادن مواد و تأسیسات و تجهیزات هسته‌ای تحت پادمان‌های آژانس بهره‌مندی دولت از کمک‌های آژانس در اجرای برنامه‌های هسته‌ای بر مبنای آن چه که قرارداد پروژه خوانده می‌شود، ترتیبات دو یا چند جانبه و یا اقدام یک جانبۀ دولت در قرار دادن تمام یا بخشی از مواد و تأسیسات و تجهیزات هسته‌ای خود تحت پادمان‌های آژانس بوده است. بدین ترتیب طبق اساسنامۀ آژانس در این مقطع چنانچه کشوری با وجود عضویت در آژانس اقدام به توسعۀ بومی فناوری هسته‌ای می‌نمود و یا موفق به یافتن تأمین کننده‌ای می‌شد که برای ارسال مواد و فناوری و تجهیزات هسته‌ای مطالبۀ نظارت و بازرسی‌های پادمانی نمی‌داشت، این کشور می‌توانست بدون آن دخالت و نظارت دو جانبه و یا پادمان‌های آژانس به پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای خود بپردازد.
در همین بخش در مورد دامنۀ پوشش این نظام پادمانی تصریح شده که «فرایندهای پادمانی … تنها به رأکتورهای تحقیقاتی، آزمایشی و قدرتی با توان حرارتی کمتر از یکصد مگاوات مربوط می‌شود».[۲۱۳] همچنین در مقدمه چنین آمده است که «اصول و فرایندهای انضمام و اعمال پادمان‌های آژانس … پس از دو سال، در پرتو تجربه‌های عملی کسب شده از سوی آژانس و همچنین پیشرفت‌های فنی حاصله، مورد بازبینی کلی قرار خواهد گرفت».[۲۱۴]
جزء دوم – تعاریف
در بخش دوم شانزده بند به ارائۀ تعاریفی برای اصطلاحات به کار رفته در سند اختصاص یافته است. گرچه در اینجا به دنبال ارائۀ ترجمۀ کاملی از متن سند نیستیم، ولی به نظر می‌رسد ارائۀ تعریف سند از اصطلاح «اورانیوم تهی»[۲۱۵]، «انحراف»[۲۱۶] و «انضمام پادمان‌ها»[۲۱۷] برای ادامۀ کار مفید خواهد بود.
در تعریف اورانیوم تهی قبل از هر چیز باید یادآور شد که فرایند غنی‌سازی به معنای اعمال برخی فرایندهای فیزیکی و شیمیایی بر اورانیوم طبیعی معدنی به منظور افزایش میزان ایزوتوپ‌های رادیواکتیو این عنصر، به خصوص ایزوتوپ ۲۳۵ اورانیوم می‌باشد. پسماند عملیات غنی‌سازی که در واقع اورانیومی است که ایزوتوپ‌های رادیواکتیو خود را از دست داده، در اصطلاح «اورانیوم تهی» خوانده می‌شود. در سند ۲۶ «اورانیوم تهی» چنین تعریف شده است: «اورانیوم تهی به معنای اورانیومی است که درصد وزنی ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ آن نسبت به کل اورانیوم موجود کم‌تر از میزان موجود در اورانیوم طبیعی باشد.»[۲۱۸]
بدین ترتیب میزان ایزوتوپ‌ ۲۳۵ اورانیوم تهی از میزان این ایزوتوپ در اورانیوم طبیعی موجود در معدن اورانیوم نیز کم‌تر است. در صنایع نظامی از اورانیوم تهی به خاطر چگالی بسیار بالای آن برای ساخت مرمی گلوله‌های ضد زره استفاده می‌شود. این گونه گلوله‌ها به شکل گسترده‌ای در جنگ دوم خلیج فارس بر علیه نیروهای عراقی مورد استفاده قرار گرفت و مباحث مربوط به احتمال آلودگی رادیواکتیو به خاطر استفاده از این گلوله‌ها و رد این نظریه از سوی سازمان بهداشت جهانی را موجب گردید.
سند ۲۶ «انحراف» را این گونه تعریف می‌کند که «انحراف به معنای استفادۀ دولت دریافت کننده از مواد شکافت‌پذیر و غیر آن، تأسیسات و تجهیزات تأمین شده از سوی آژانس برای پیشبرد هر گونه مقاصد نظامی و یا نقض هر گونه شرط دیگر مندرج در موافقتنامۀ میان آژانس و دولت مزبور در مورد استفاده از آن مواد، تأسیسات و یا تجهیزات است.»[۲۱۹]
همچنین «انضمام پادمان» به معنای «اقتضای اعمال فرایندهای متناسب پادمانی» تعریف شده است.[۲۲۰] به عبارت دیگر وقتی سخن از انضمام پادمان به مواد، تجهیزات و تأسیسات هسته‌ای به میان می‌آید، منظور وضعیتی است که مواد، تجهیزات و تأسیسات مزبور بنا بر دلایلی که در ادامه تشریح خواهد گردید تحت پادمان‌های آژانس قرار می‌گیرند.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت