بینامتنی قرآنی و روایی در اشعار سه تن از شاعران شیعی (کمیت بن … |
ترجمه: خداى متعالى، على رغم منافقان، فاطمه(س) را به همسرى على(ع) در آورد و یک پنجم زمین را مهر او کرد، زهى چنین کابینى.
متن غایب:
یاعَلِی إِنَّ الاَرضَ لله یُورِثُهَا مَن یَشَاءُ، مِن عِبَادِه، وَ إِنَّهُ أَوحَی إِلَیَّ أَن أُزَوِّجَّکَ فَاطِمَهَ عَلَی خُمسِ الاَرضِ فَهِیَ صِدَاقُهَا، فَمَن مَشَی عَلَی الاَرضِ وَ هُوَ لَکُم مُبغِضٌ فَالاَرضُ حَرَامٌ عَلَیهِ إِن یَمشِی عَلَیهَا (الجوینی، ۱۳۹۸هـ، ج۱: ۹۵)
ترجمه: اى على همانا زمین از آن خداست و آن را به هر یک از بندگان خود که بخواهد، وامىگذارد. اینک به من وحى فرستاده که فاطمه را با کابین یک پنجم زمین، به ازدواج تو درآورم، پس آن صداق و مهریهی اوست و هر کس بر زمین گام نهد، و شما را دشمن باشد، راه رفتنش بر زمین، حرام است.
عملیات بینامتنی: عبدی کوفی در ابیات فوق مجدداً ازدواج حضرت علی(ع) و فاطمه زهرا(س) را با زبان شعر بیان کرده، و به صداق و مهریهی بینظیر دخت گرامی پیامبر(ص) اشاره نموده است. اما در روایتی که رسول اکرم(ص) خطاب به امیر المؤمنین علی(ع) میفرماید: زمین از آن خداوند است به هر کس که بخواهد آن را ارزانی میدارد، خداوند به ازدواج دخترم با تو فرمان داده و یک پنجم از زمین را مهریهی دخترم قرار داده است. در نتیجه هر آن کس که با شما دشمن باشد قدم نهادن در زمین بر وی حرام است. با در نظر گرفتن این نکته که عبدی در این ابیات از شعر خویش برای بیان مقصود خویش، از مضمون کلام پیامبر(ص) سود برده است، رابطهی بینامتنی از نوع نفی متوازی است. همچنین واژگان کلیدی موجود در متن حاضر «زَوَّجَ، فَاطِمَهِ، خَمسُ، الأَرض و صِدَاقاً»، که سوق دهندهی ذهن به سوی متن غایب میباشد، رابطهی بینامتنی از نوع نفی جزئی را میرساند.
متن حاضر:
برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید. |
مَا لِعَلِیٍّ سِوَی أَخِیهِ | مُحَمَّدُ فِی الوَرَی نَظِیر (الأمین، ۱۴۰۳هـ، ج۹: ۲۷۰) |
ترجمه: علی(ع) را در میان خلق همانندی جز برادرش محمد(ص) نیست.
متن غایب:
أَنتَ أَخِی فِی الدُّنیَا وَالآخِرَهِ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالحَقِّ مَا أَخَّرتُکَ الا لِنَفسِی أَنتَ أَخِی فِی الدُّنیَا وَ الآخِرَهِ (النیشابوری، ۱۴۱۱هـ ، ج۳: ۱۳۲).
ترجمه: تو برادر من در این جهان و سراى دیگر هستى. به خدایى که مرا به حق برانگیخته است، من کار برادرى تو را به عقب انداختم که تو را برادر خود انتخاب کنم، اخوتى که دامنه آن هر دو جهان را فرا گیرد.
عملیات بینامتنی: انعقاد پیمان برادری میان مسلمان (مهاجرین، انصار) در مدینه به عنوان یکی از مهمترین و نخستین اقدامات سیاسی، اجتماعی پیامبر اسلام(ص)، پس از هجرت از مکّه به مدینه از اهمّیت ویژهای برخوردار است که رمز تشکیل امّت واحده در صدر اسلام را در خود نهفته دارد. پیامبر(ص) به یاری انصار به عنوان یک گروه اجتماعی خارج از مکّه توانست، پایگاه قدرتمندی برای حمایت وی و یارانش در مقابل اشراف مکّه فراهم کند و همچنین موقعیّت حسّاس شهر یثرب برای پیامبر(ص) اهمیّت ویژهای داشت. عقد و پیمان اخوّت دینی، دشمنهای دیرینهی نسبی و اختلافات قبیلهای را کاهش میداد، رسوم جاهلی و اسباب تفاخر را درهم میشکست، امتیازات نسبی را از بین میبرد و روحیهی صفا و برادری دینی جانشین آن میشد(ر.ک: زرگری نژاد، ۱۳۸۷ش: ۳۴۹-۳۴۷). این بیت از شعر عبدی به عقد و پیمان اخوّت بین مسلمانان در صدر اسلام اشاره دارد، که در این ماجرا مسلمانان با یکدیگر پیمان برادری میبستند. بر همین اساس پیامبر اکرم(ص)، علی(ع) را به عنوان برادر دینی و دنیایی و اخروی خویش انتخاب کرد، و به علی(ع) اشاره کرد، که من پیمان برادری تو را به تأخیر انداختم تا تو را به عنوان برادر خود انتخاب کنم. عبدی نیز به همین مطلب در شعر خویش اشاره دارد. رابطهی بینامتنی این فراز از شعر عبدی با کلام رسول اکرم(ص) معنوی و از نوع نفی متوازی است؛ مبنی بر اینکه شاعر از مضمون کلام در شعر خویش برای بیان مقصود خویش بهرهمند گشته است.
متن حاضر:
لَولاهُم مَا رَفَعَ اللهُ السَّمَا | وَ لا دَحَا الأَرضُ وَ لا أَنشَأَ الوَرَی (الأمین، ۱۴۰۳هـ، ج۹: ۲۷۰) |
ترجمه: اگر شما اهل بیت(ع) نبودید خداوند نه آسمان را خلق میکرد و نه زمین را میگستراند و نه انسان را میآفرید.
متن غایب:
لَولاک لَمَا خَلَقتُ الاَفلاک (مجلسی، ۱۳۸۲ش، ج ۱۶: ۴۰۶).
[جمعه 1399-09-21] [ 02:31:00 ب.ظ ]
|