۲-۵- پیامدهای جهانی شدن :

پیامدهای جهانی سازی گوناگون و متفاوت است و تنها در یک معادله قدرت می توان مزایا و معایت و یا سود و زیان احتمالی آن را بر جوامع دولتها و سازمانها ، ارزشها و افراد تخمین زد و ارزیابی نمود . با جهانی سازی جامعه بین المللی دیگر در انحصار دولتها و تصمیم گیران آن باقی نخواهد ماند و با برطرف شدن فاصله میان جوامع تحول جدی در روابط میان دولتها و ملتها ایجاد خواهد شد . اما مسلماً در بعد اقتصادی پیامدهایی چون: توسعه بازارها ، سیال شدن سرمایه ، ایجاد فضای رقابتی ، تعدیل ساختارها ، کم رنگ شدن نقش دولتها در اقتصاد دور از ذهن نخواهد بود ( رجائی ؛۱۳۸۰ ص ۳۶ ).
ابزارهای جهانی شدن : در یک تقسیم بندی کلی ابزارهای جهانی شدن را می توان به چهار دسته تقسیم کرد .
الف ) تجارت بین المللی . هرچه مبادلات کشورها بیشتر باشد میزان ارتباط و وابستگی میان آنها افزایش یافته و ادغام اقتصادی و جهانی شدن ، سهل تر خواهد شد. براساس نظریه های اقتصادی تجارت آزاد باعث شکل گیری تولید در کشورها بر پایه مزیت نسبی آنان می شود . این امر نیز منجر به تشویق تولید و صادرات کالاها خدماتی می شود که با توجه به منابع موجود در کشور با هزینه کمتر تولید می شوند و واردات جایگزین تولیدات داخلی کالاها و خدماتی می شود که در این کشورها با توجه به منابع و امکانات موجود گرانتر تولید می گردد . به عبارت دیگر برقراری تجارت آزاد منجر به شکل گیری نظام تولید کشورها بر پایه مزیت نسبی شده و به تبع آن ازمنابع موجود در کشور به نحو کاراتری استفاده خواهد شد . در فرایند فعلی جهانی شدن که از جنگ جهانی دوم به بعد آغاز شده است . گسترش تجارت خارجی از جایگاه ویژه ای برخوردار است . امضای موافقت نامه تعرفه و تجارت (گات) و تبدیل این نهاد به سازمان تجارت جهانی در سال ۱۹۹۵ موید این موضوع می باشد . روند افزایش اعضای گات و در پی آن سازمان تجارت جهانی در طول زمان می تواند بیانگر اهمیت این نهادها در برقراری تجارت آزاد و ایجاد وابستگی اقتصادی کشورها به یکدیگر و جهانی شدن می باشد(رضوی،۱۳۸۲) .
ب) سرمایه گذاری مستقیم خارجی و سایر جریان های سرمایه ای : طی دو دهه گذشته اشکال مختلف جریان های سرمایه از رشد بالایی برخوردار بوده است . سیال شدن سرمایه و رشد سرمایه گذاری مستقیم خارجی باعث شکوفا شدن مزیت ها در اقصی نقاط دنیا شده و با افزایش وابستگی اقتصادی کشورها ، فرایند جهانی شدن سرعت گرفته است . بنابراین ایجادفضای باز جهت حرکت سرمایه در سطح بین المللی باعث هماهنگی و همگرایی در سیاستهای اقتصادی کشورها شده و از این طریق با افزایش رقابت میان مناطق مختلف و مقامات دولتها، روند جهانی شدن تسهیل گردیده است .
ج) بین المللی شدن تولید : پس از آنکه جریان سرمایه میان کشورها شدت پیداکرد. این امکان فراهم شد که عرضه تولیدات در کشورهای مختلف بر پایه مزیت رقابتی انجام گیرد امروزه مزیت نسبی شرط لازم و مزیت رقابتی شرط کافی برای موفقیت در بازارهای جهانی است . درجهان امروز تولید کالاها و حتی اجزای یک کالا در سطح بین المللی بر پایه مزیت رقابتی شکل می گیرد .
بنابراین اجزای مختلف یک کالا در کشورهای مختلف که شرایط بهتری برای تولید آن کالا دارند تولید می شوند . و در نهایت در کشور مادر یادر کشور ثالثی مونتاژ می گردد یعنی از طریق کارخانه جهانی ادغام تولید میسر می شود . در نتیجه این امر افزایش همبستگی اقتصادی کشورها و سرعت بخشیدن به فرایند جهانی شدن بوده است .
د) تبادل تکنولوژی : یکی از عوامل موثر و مهم در فرایند جهانی سازی پیشرفت و جهانی گرایی تکنولوژی بوده است . پیشرفت سریع تکنولوژی اطلاعاتی ( کامپیوتر – مخابرات ) در روند جهانی شدن نقش بسزایی داشته است . در واقع انقلاب اطلاعاتی ادغام را تسریع کرده و موانع ایجاد شده از طریق فاصله های فیزیکی و جغرافیایی را از بین برده و یا محدود کرده است . علاوه بر پیشرفتهای اطلاعاتی ، جهانی گرایی تکنولوژی نیز نقش بسزایی در روند جهانی شدن ایفا نموده است . (بهکیش؛ ۱۳۸۱صص۳۹-۳۱).
ابعاد جهانی شدن و توریسم : جهانی شدن شامل برآیندی از مجموعه طرح ها و فرایندهای اجتماعی است . که در آن قید و بندهای جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگ سایه افکنده است از میان می رود و مردم جهان به گونه ای فزاینده از کاهش قید و بندها آگاه می شوند علاوه بر این جهانی شدن از فشرده شدن جهان در ابعاد زمانی و مکانی و کوچکتر شدن آن حکایت می کند. و این حالت زاده گسترش روزافزون ابزارها و نوآوری در وسایل ارتباطی و پیوند تنگاتنگ مسائل اقتصادی است این پدیده به معنی فرایندهایی است که به شکل گرفتن فضای جهانی واحد کمک می کند .
جهانی شدن فرایندی از تحول است که مرزهای سیاسی و اقتصادی را کم رنگ کرد. ارتباطات را گسست . تعامل فرهنگها را افزون می نماید جهانی شدن یک پدیده چند بعدی است که آثار آن قابل تسری به فعالیتهای اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی ، حقوقی ، فرهنگی و فن آوری و حتی محیط زیست است . در این میان صنعت گردشگری به عنوان صنعت شماره یک جهان نقش بسیار مهمی در تسهیل روند جهانی سازی داشته است. (بهکیش؛ ۱۳۸۱صص۳۹-۳۱)
پیشرفتهای شگرف تکنولوژی ارتباطات در سالهای اخیر امکان تماس و مبادله سریع فرهنگها را فراهم آورده و اقوام و ملتهای مختلف را به هم نزدیک و وابسته کرده است تا جایی که امروز به تعبیر مک لوهان در یک دهکده جهانی زندگی می کنیم و از لحظه لحظه اوضاع و احوال هم با خبریم در چنین فضای دیگر حکومتها قادر نیستند بر روی آنچه در خلوت خود

می گویند سرپوش بگذارند دیگر رفتارها و کنش های فردی و اجتماعی جنبه شخصی و ملی و سرزمینی ندارند و چون همه بطور مستمر در معرض داوری دیگران است . امروز فرهنگها بطور خواسته یا ناخواسته در تبادل مستمر با هم هستند در این میان بسیاری از صاحبنظران جهانگردی را بهترین راه اعتلای فرهنگ ایجاد تفاهم جهانی و صلح و مودت بین المللی می دانند مشاهده تمدنهای گوناگون تماس با مردمانی که سنت و فرهنگهای متفاوت دارند . بازدید از شهرها و بناهای باستانی که بیانگر خلاقیتهای هنری و گذشته های تاریخی است . انسان را از خود محوری دور می کند و شیوه نگرش او را به جهان گسترش داده و ژرفا می بخشد همین اهمیت سبب شده تا مجمع عمومی سازمان ملل روز ۲۹ دسامپر (۵ مهرماه ) را روز جهانگردی اعلام کند. علاوه بر این جهانگردی ثمرات عظیم اقتصادی به بار می آورد. و موجب انتقال ثروتهای کلان از ناحیه ای به ناحیه دیگر بویژه از نواحی ثروتمند و به نواحی فقیر یا در حال توسعه می شود . و به این ترتیب به جهانی شدن اقتصاد کمک می کند و همچنین تعداد بسیار زیادی از گردشگران با هدف تحقیق و علم آموزی یا بازدید از مناطق طبیعی و جغرافیای عازم اقصی نقاط دنیا می شوند. بدین ترتیب به عنوان سفرای جهانی به یکپارچه شدن مسائل علمی و محیط زیستی کمک می کنند (محلاتی ۱۳۸۰ ، صص ۱۶-۱۴ )
جهانگردی در ۵۰ سال اخیر به شکل یکی از مهمترین پدیده های انسانی معاصر درآمده است پدیده ای که آثار شگرفی بر جوامع انسانی می گذارد . و چشم اندازهای جغرافیایی را کاملا دگرگون می کند هرچند جهانگردی ریشه ای عمیق در تاریخ بشریت دارد به صورت امروزی با تاثیرات کنونی، پدیده های نو و برخاسته از تمدن درخشان صنعتی معاصر است . که جنبه های بی شمار زندگی کشورها جوامع و افراد را تحت تاثیر خود قرار داده است . جهانگردی که بر اقتصاد جهانی تاثیر می گذارد . شکفتگی توسعه کشورها را موجب می شود .
با انتقال ثروت از بخش غنی و ثروتمند جهان به کشورهای فقیر در اقتصاد بین المللی توازن ایجاد می کند و با تولید مشاغل گوناگون و فراوانی بر زندگی اجتماعی تاثیر مثبت می گذارد . علاوه بر آن جهانگردی اثر مهمی بر روح و فرهنگ مسافران و مردم مناطق و کشورهای مسافرپذیر دارد . جهانگردی که در دنیای کنونی جزء تفکیک ناپذیر زندگی مادی و حیات فرهنگی بشریت متمدن شده است. به شیوه های گوناگون جهانیان را تحت تاثیر همه جانبه خود قرار میدهد و روز به روز با افزایش تعداد جهانگردان دایره نفوذآثارش گستردگی بیشتری می گیرد . در این بین پیشرفت قابل ملاحظه تکنولوژی ، تاثیر عمیق آن بر توریسم و سایر فرایندها غیر قابل انکار است . (محلاتی ۱۳۸۰ ، صص ۳۸-۵۴ )

۲-۶- مفهوم و محدوده گردشگری الکترونیکی:

۲-۷-واژه گردشگری الکترونیکی:

به معنای کسب و کار الکترونیکی در مسافرت و گردشگری و به معنای دیجیتالی شدن همه فرایندها و زنجیره های ارزش در گردشگری مسافرت ، میهمان پذیری و صنایع فروش غذا ست . از لحاظ عملیاتی شامل تجارت الکترونیکی IT برای حداکثر ساختن کارایی و اثربخش موسسات گردشگری است . به دیگر سخن گردشگری الکترونیکی عبارت است: از به کارگیری فن آوری نوین برای ارئه سرویسهای مورد نیاز گردشگران با استفاده از فن آوری اطلاعات، ارائه سرویسهای مورد نیاز گردشگران ساده تر با کیفیتی بالاتر و هزینه ای کمتر انجام می پذیرد و درواقع ET ارائه الکترونیکی کلیه سرویسهایی است که در گذشته گردشگران به صورت سنتی از آنها استفاده می کردند به اضافه سرویسهایی که به واسطه فن آوری اطلاعات میسر شده اند و با استفاده از فن آوریهای جدید گردشگری با مراجعه به یک سایت معتبر ET کلیه سرویس های مورد نیاز برای سفر خویش را دریافت کرده و با کیفیت، سرعت، قیمت مناسب به خواسته های خود دست می یابد .
سرویسهایی که گردشگری الکترونیکی مرسومند عبارتند از : اطلاع رسانی شفاف ، دقت و اعتبار، انجام کلیه تشریفات اخذ ویزا، رزرو هتل ها و مراکز تفریحی ، سیاحتی ، رزرو اجاره وسایل نقلیه ، اخذ بلیت هواپیما ، اتوبوس و قطار و بسیاری از سرویس های دیگر که روز به روز ایجاد می شود .
ویژگیهای سایت اینترنتنی ET: اطلاع رسانی الکترونیکی ۲- ویزای الکترونیکی ۳- رزرو فروش اینترنتی بلیط ۴- هتل داری الکترونیکی ۵- برنامه ریزی مقصد(صنایعی،۱۳۸۰).

۲-۸- مفهوم جامعه شناسی جهانگردی :

در این بحث ابتدا به اهداف و انگیزه های جهانگردان و طبقه بندیهایی ازآنها بررسی می شود و سپس موضوع مهم جامعه شناسی جهانگردی و یا به عبارتی بررسی ارتباط متقابل جهانگرد و میزبان مورد بحث و تحلیل قرار می گیرد . در چند دهه اخیر افزون بر شاخه های گوناگون جامعه شناسی . جامعه شناسی جهانگردی نیز به پیشرفتهایی نائل شده است . این اثرات متقابل شرایط زندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه میزبان و جهانگردی را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد . بطور مثال ، به این پرسشها پاسخ می دهد که آیا رژیم سیاسی ، وضعیت اقتصادی ، درجه و میزان تعلیمات و آموزشهای عمومی پیشرفت صنعتی ،سن شهروندان … بر کمیت و کیفیت جهانگردی تاثیر دارد یا نه؟ از طرف دیگر آیا جهانگردی بر فرهنگ و زندگی اقتصادی ،سلامت عمومی … اثر می گذارد یا خیر؟( سازمان جهانی جهانگردی ؛ ۱۳۷۷ ص ۲۴۵ ).
از دیدگاه جامعه شناسی ارتباطات جهانگردی به عنوان یکی از ارتباطات در درون حکومت رسانه ها می تواند کامل تر بودن آنها از لحاظ توان و ارزش ارتباطی نسبت به رسانه های دیگر را نشان دهد . در این نوع ارتباط به جای رسانه های بی جان با انسان به عنوان رسانه ای بسیار پیچیده و کارآمد همراه با تمام امکانات ارتباطی ویژه آن مواجه یم و جهانگردی بر خلاف دیگر انواع ارتباطات نه تنها پیام که تمام نظام ارتباطی با همه ویژگی های انسان جابه جا می شود . مجادله درباره اهمیت بیشتر پیام یا ابزار که یکی از مجادلات بنیادی دانش ارتباطات است در جهانگردی معنی ندارد . چه به اهمیت پیام معتقد باشیم و چه به اهمیت ابزار و کانال در اینجا هم پیام و کانال هر دو انسان است . در ارتباطی که از راه جهانگردی به وقوع می پیوندد. انسان نقش مرکزی و محوری دارد که در عین حال می تواند بقیه نظامهای ارتباطی را نیز از قبیل کتاب … با خود همراه کند آنچه در اینجا شایان ذکر می نماید این است که اگرچه جهانگردی را می توان یکی از کامل ترین انواع ارتباطات دانست اما این پدیده نیز همانند دیگر اشکال ارتباطات از تاثیر آنچه در اصطلاح « اخلال » یا « پارازیت » در فراگرد ارتباطی می خوانیم در امان نیست . اخلال در ارتباط می تواند روی هر یک از عناصر آن تاثیر گذارد . و در نهایت فراگرد ارتباط را با مشکل روبرو کند یا به قطع آن منجر شود اگر ارتباط میان دو نفر یا بیشتر نتواند بر همدلی میان آنان بیفزاید بی شک مقصود اساسی از ارتباط حاصل نشده و در اصطلاح تخصصی ارتباط با اخلال مواجه شده است افزون بر این اخلال را می توان از منظر دگرگونی اجتماعی مورد ارزیابی قرار داد . جهانگردی یکی از سرچشمه های برونزایی دگرگونی در هر جامعه است . از طرفی هر نوع توسعه الزاما بادگرگونیهای همراه خواهد بود . بنابراین جهانگردی و توسعه آن متضمن تاثیر مثبت و منفی ، مستقیم و غیر مستقیم ، ملموس و ناملموس ، و کمی و غیر کمی خواهد بود . جدای از تاثیرات کمی جهانگردی که در سیمای تولید ناخالص داخلی جهانگردی ، ارزش افزوده جهانگردی ، درآمد حاصل از جهانگردی بین المللی ، ترازنامه مالی جهانگردی و غیره تبلور می یابد. اثرات غیر کمی هم بر آن مترتب است از جمله تاثرات غیر کمی جهانگردی و منافع و مشکلاتی است که این پدیده برای جامعه محلی و الگوهای فرهنگی آن به همراه می آورد (دولایی وشیخی،۱۳۸۹) .
تبعات اجتماعی جهانگردی اثراتی است، که جهانگردی بر ساختار ، مناسبات ، گروهها و نهادهای اجتماعی بر جای می گذارد و تاثیر فرهنگی و تربیتی جهانگردی نیز به محصولات مادی انتزاعی فعالیت بشر به ویژه بر نظامهای ارزشی ، معرفت و رفتار فرد به جای می ماند . اصطلاح تاثیرات اجتماعی و فرهنگی این هر دو عرصه را زیر پوشش می گیرد . این اثرات از طریق دیدارهای میان دیدارکنندگان و میزبانان و تبادلات اجتماعی – فرهنگی میان این دو دسته و به عبارت کلی تر از طریق دگرگونیهای حادث در محیط نواحی پذیرنده گردشگران و در نتیجه توسعه جهانگردی شکل می گیرد (طیب ، ۱۳۷۹ ص ۲۱۵-۲۱۴ )
مقصود از اثرات اجتماعی تغییراتی است که در زندگی مردم جامعه میزبان ، جهانگرد رخ می دهد . و این تغییر بیشتر به سبب تماس مستقیم اهالی و ساکنان آن دیار و جهانگردان صورت می گیرد. مقصود از اثرات فرهنگی تغییراتی است که در هنر ، عادات ، رسوم و معماری مردم ساکن جامعه میزبان رخ می دهد این تغییرات بلند مدت تر است و درنتیجه رشد و توسعه جهانگردی رخ خواهد داد ( سازمان جهانی جهانگردی ؛ ۱۳۷۷ ص ۳۲۷ ).
اگر به فراگرد ارتباط میان فرهنگی که در اثر فعالیتهای جهانگردی بوجود می آید بدقت بنگریم می توانیم ردپای هشت عنصر اصلی را در آن بیابیم که تحلیل این فراگرد بر پایه آن ممکن می شود . این هشت عنصر عبارتند از : جهانگرد ، میزبان ، انگیزه ، نقش و رفتار . ریخت شناسی بر اساس ، مشخصات فرد ، جاذبه ، تاثیر و بستر ، در هر فعالیت جهانگردانه این عناصر به روشنی قابل تشخیص است و هرجا که امکان گردآمدن این عناصر در کنار هم باشد می توان گفت که جهانگردی به عنوان یک ارتباط میان فرهنگی در حل شکل گرفتن است(همان منبع) .

۲-۹- شیوه های شناخت جهانگردی :

برای شناخت جهانگردی باید از زوایا ودیدگاههای متفاوتی به آن نگریست تا شناخت کاملی از آن بدست آید به همین جهت موضوع جهانگردی را به شیوه های گوناگون و از دیدگاههای مختلف بررسی کرده اند که آگاهی از آنها مفهوم جهانگردی را روشنتر می سازد . در این قسمت به توصیف این شیوه ها که نحوه ی تقرب به مساله جهانگردی است می پردازیم .
شیوه شناخت سازمانی جهانگردی : در این شیوه جهانگردی را از جهت سازمانها و موسساتی که فعالیتهای جهانگردی را انجام می دهند بررسی کرده و می شناسند شیوه سازمانی تاکید بر شناخت وظایف ، روشها ، هزینه ها و مشکلات و مسائل سازمانهایی را که با جهانگردی در ارتباط مستقیم می باشند .
۲-شیوه شناخت فرآورده ها و خدمات جهانگردی : کوشش در این شیوه بر مطالعه فرآورده ها و نحوه تولید بازاریابی و ارائه آنهاست . به عنوان مثال در این شیوه خدمات هتلها و مهمان سراها . چگونگی ارتباط آنها با مشتریان، نحوه قیمت گذاری خدمات آنها، بازاریابی و میزان آموزش و تجربه به مدیران و کارکنان آنها و بسیاری از مسائل دیگر بررسی شده و از این طریق تصویر کامل از مساله به دست داده می شود . حال اگر از سایر فرآورده ها و خدمات جهانگردی مانند اطلاعات جهانگردی و تسهیلات حمل و نقل رستورانها و غیره نیز به همین ترتیب کسب آگاهی کنیم می توانی ادعا نماییم که وجهی از مساله جهانگردی را شناسایی کرده ایم .
۳-شیوه های شناخت تاریخی جهانگردی : اگرچه از این شیوه استفاده زیادی نمی شود اما برای شناخت جهانگردی مفید و قابل استفاده است بررسی تاریخی جهانگردی تحولات جهانگردی را در طول زمان دنبال می کند و رشد یا رکود آن را در سنوات مختلف علت یابی می نماید از آن جای که جهانگردی به مفهوم امروزی سابقه دیرینه ای ندارد لذا استفاده از این نوع بررسی بسیار محدود و کاربرد چندانی ندارد .
۴-شیوه شناخت مدیریتی جهانگردی : شیوه مدیریتی برموضوعاتی برنامه ریزی کنترل ، تصمیم گیری ، تبلیغات ، قیمت گذاری و تحقیقات تاکید دارد این شیوه مورد استفاده فراوان بوده و در شناخت جهانگردی در یک کشور نقش عمده ای دارد . بررسی فعالیتهای مدیریتی جهانگردی نشانگر نحوه عملکرد این صنعت در جوامع مختلف بوده و با استفاده آن می توان الگوهای مدیریتی مناسب را شناخته و برای بهبود و توسعه جهانگردی از آن بهره جست.
۵-شیوه شناخت اقتصادی جهانگردی : اثرات اقتصادی جهانگردی مورد توجه تمام کشورها بوده و از این جهت بررسی اقتصادی جهانگردی رواج بسیار دارد و به علت اهمیت این صنعت در اقتصاد داخلی و خارجی اقتصاددانان جهانگردی را از عرضه و تقاضا، تراز پرداخت ها ، مبادلات خارجی ، اشتغال درآمد ملی ، توسعه و سایر عوامل مورد بررسی قرار داده و الگوهایی را در این زمینه ارائه داده اند. اگرچه شیوه شناخت اقتصادی جنبه مهمی از جهانگردی را توصیف و تحلیل میکند اما از جنبه های مهمی چون ابعاد فرهنگی و روانی زیست محیطی ، جامعه شناسی ومردم شناسی غفلت می ورزد .
۶-شیوه شناخت جامعه شناسانه جهانگردی : جهانگردی پدیده ای اجتماعی است و این مساله موجب شده است تا جامعه شناسان توجه خود را به جنبه های اجتماعی جهانگردی مانند: رفتارهای افراد و گروهها در رابطه با جهانگردی و اثرات جهانگردی بر جامعه معطوف سازند در این شیوه طبقات اجتماعی ، معیارهای اخلاقی ، و ارزشهای انسانی رفتارها و هنجارهای گروهی . آداب و رسوم مردم میزبان و میهمان در مقوله جهانگردی مورد بررسی واقع می شود . جهانگردی به عنوان یک پدیده اجتماعی و فرهنگی در روابط بین جوامع و فرهنگها اثرات عمیق بر جامعه و مردمان آن به جای می گذارد . و منشا تغییرات و تحولات را الگو برداریهای گوناگون می شود . از این رو این شیوه در شناخت جهانگردی ارزش و اهمیت فروانی داراست .
۷-شیوه شناخت اقلیمی جهانگردی : شیوه شناخت اقلیمی جهانگردی را از دیدگاه جغرافیای مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد . محیط اقلیم و آب و هوا ، مناظر و مزایا و جاذبه های طبیعی هم در این شیوه مورد توجه و تاکید قرار دارند جغرافیدانان از این محدوده نیز فراتر می روند و جنبه های اقتصادی و سیاسی ، اجتماعی ، اقلیمها را نیز مورد مطالعه قرار می دهد . و از این جنبه جهانگردان را به ما می شناساند .
۸-شیوه میان رشته ای شناخت جهانگردی : جهانگردی همچون منشوری که جنبه ها و وجوه مختلفی دارند بنابراین لازم است برای شناخت آن نه فقط رشته علمی بلکه از رشته های مختلف بهره جست برای شناخت جهانگردی باید از دید روانشناسی آن را بررسی کرد از آن جای که جهانگردی در روابط بین الملل دول شکل می گیرد باید از زاویه سیاسی نیز آن را مطالعه نمود. به همین ترتیب وجوه مختلف جهانگردی ایجاب می کند تا از دیدگاههای مختلف آن را بررسی نمود و شیوه چند رشته ای برای شناخت آن به کاربرد. به طور خلاصه می توان نتیجه گرفت که برای شناخت و بررسی جهانگردی یک شیوه یا نحوه برخورد کفایت نمی کند و باید با دیدی نظام گرا و سیستمی به مطالعه جهانگردی و توریسم پرداخت. و آن را از زوایای مختلف مورد شناسایی قرار داد و آنچه به عنوان شیوه های شناخت گفته شد هیچ یک به تنهایی نمی تواند مدعی شناخت کامل جهانگردی باشد بلکه همه آنها به همراه هم و در یک نگرش کل گرا و مجموعه ای می تواند تصویری کامل و درستی از جهانگردی را بدست دهند تصویری که مفهوم جامع و کامل جهانگردی را بیانگر باشد ( الوانی ،دهدشتی، ۱۳۷۱ : ۲۴-۲۱ ).

۲-۱۰- شناخت چند رشته ای جهانگردی :

بعد جامعه شناسی ← جامعه شناسی
بعد اقتصادی ← اقتصاد