-۲ عوامل مؤثر بر قابلیت اتکاء گزارشات مالی[۲۹]
با توجه به اهمیت میزان اعتبار اطلاعات افشا شده، برخی از عواملی که بر قابلیت اتکاء اطلاعات افشا شده توسط مدیریت از دیدگاه استفاده کنندگان مؤثراند عبارتند از: انگیزه های ناشی از موقعیت، میزان اعتبار خود مدیریت، عوامل مؤثر بر محیط گزارشگری اعم از بیرونی و درونی و ویژگیهای ذاتی موضوع مورد افشاء.
قابلیت اتکاء اطلاعات افشا شده به عنوان استنباط سرمایه گذاران از قابلیت پذیرش یک افشاء خاص تعریف می شود، بنابراین قابلیت اتکاء اطلاعات افشا شده به نحوه برداشت و استنباط سرمایه گذاران بر می گردد که به طور اجمال به آنها اشاره می شود.
۱ . افشاء اخبار منفی نسبت به اخبار مثبت از اعتبار بیشتری برخوردار است.
۲ . هر گاه افشاکننده از نظر مالی وضعیت خوبی داشته باشد افشاهای به عمل آمده توسط او از افشاء شرکتهایی که از وضعیت مالی خوبی برخوردار نیستند معتبرتر به نظر می رسد.
۳ . وقتی یک شرکت از نظر مالی وضعیت نابسامانی دارد، مدیریت اینگونه شرکتها انگیزه های بیشتری در ارائه اطلاعات گمراه کننده دارند. لذا این مطلب صحیح است که میزان اعتبار اطلاعات افشا شده توسط شرکتهای با وضعیت مالی نابسامان کمتر است.
۴ . میزان اعتبار پیام دهنده یک عامل مهم در میزان اعتبار خود پیام است. بنابراین قابل اعتماد بودن مدیریت عامل مهمی در میزان اعتبار اطلاعات افشاء شده توسط آنان است.
۵ . میزان اطمینان بخشی ناشی از محیط اعم از داخلی و خارجی مبنی بر درستی اطلاعات افشاء شده توسط مدیران، عامل تأثیرگذار دیگری بر میزان اعتبار این اطلاعات است که این نوع اطمینان بخشی می تواند توسط منابع خارج از سازمان مانند حسابرسان مستقل، تحلیل گران مالی و روزنامه نگاران فراهم شود و یا از طریق منابع داخلی مانند هیأت مدیره، کمیته حسابرسی، و حسابرسان داخلی مهیا شود.
۶ . شایعات نیز بر نحوه تصمیم گیری و قابلیت اعتماد اطلاعات مالی تأثیر بسزایی دارد.
۷ . اگر هیئت مدیره شرکت از کیفیت بالایی برخوردار باشد سرمایه گذاران نسبت به صحت اطلاعات افشاء شده توسط آنان احساس اطمینان بیشتری خواهند داشت.
۸ . اطلاعات افشا شده توسط شرکتهایی که از بخش حسابرسی داخلی قوی برخوردارند معتبرتر تلقی می شود.
۹ . یکی از عوامل تأثیرگذار بر میزان اعتبار اطلاعات افشا شده، منطقی بودن ذاتی خود اطلاعات است. مردم نسبت به اطلاعاتی که با انتظارات قبلی آنان همخوانی ندارد تردید دارند. برای مثال احتمالا پیش بینی رشد سود ۱۰ درصدی برای شرکتی که سود گزارش شده سه سال متوالی آن منفی بوده نسبت به شرکتی که سود گزارش شده سه سال متوالی آن رشد مثبت داشته است از اعتبار کمتری برخوردار است.

شاخص دقیق تری از ارزش شرکت نسبت به گزارش های اجباری می باشد، چنین مقرراتی باعث سقوط قیمت ارزشمندی سود خواهد شد. مشابها، واسطه های اطلاعاتی ممکن است افزایش اجبارها در فراوانی گزارشگری را متفاوت از افزایش های اختیاری ببینند.
۸-۲ عوامل تاثیرگذار بر تصمیم شرکت بابت فراوانی دفعات گزارش دهی
انتخاب دفعات گزارشگری یک شرکت به عوامل متعددی وابسته است. سازمانها از افشاگری های مکرر (کاهش در هزینه سرمایه و ریسک دعوای قضایی) با هزینه های مرتبط (آماده سازی گزارش، انتشار یا هزینه های خصوصی) منافع زیادی کسب می کنند.
باتلر و همکاران (۲۰۰۷) بیان می کنند که شرکت ها به دلیل مشکلات مسائل اطلاعاتی بدنبال کم کردن عدم تقارن اطلاعاتی خویش از طریق گزارش دهی با دفعات بیشتر خواهد بود، بعلاوه هزینه های نمایندگی نوعی تقاضا برای نظارت بوجود می آورد و گزارش های مالی یکی از راه های نظارت است (جنسن و مک لینک[۳۳] (۱۹۷۶). بنابراین هزینه های اختصاصی برای سازمانهای فعال در صنایع متمرکز ، که اغلب کمتر رقابتی اند و تمایل کمتری به انتشار بیانیه های مالی خود دارند ، بالاتر می باشد (هریس، ۱۹۹۸). در نهایت به همان اندازه که چرخه تولیدی شرکت طولانی تر می شود، امکان بروز خطا در پیش بینی ها تعهدی بالاتر و در نتیجه گزارشات مالی ارائه گشته بحث برانگیزتر خواهد بود (دیچو و دیچو[۳۴]، ۲۰۰۲). بر اساس دلایل مطرح شده، شرکت ها با چرخه عملیاتی طولانی تر گزارش های موقت کمتری را ارائه می کند. در آشفتگی این تفسیر ها، تقاضای زیادی برای اطلاعات حسابداری به منظور کاهش شفافیت مالی شرکت ها با طولانی تر کردن چرخه عملیاتی است. مدل انتخاب فراوانی گزارش دهی در نهایت یک تابع از فاکتور های تاثیر گذار منافع و هزینه های افشاء می باشد.
از این رو، دفعات گزارشگری تابعی است از :
عدم تقارن اطلاعاتی[۳۵]، هزینه نمایندگی[۳۶]، هزینه های اختصاصی[۳۷]، آگاهی دهندگی کمتر در فواصل زمانی کوتاه[۳۸]، عملکرد[۳۹].
که در رابطه فوق شاخص اندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی از اندازه نوسان پذیری بازده سهام – انحراف معیار باقیمانده های مدل بازار ماهانه شرکتها (برای مثال، باتلر و همکاران، ۱۹۸۵)- و جانشینی برای مجموعه فرصت های سرمایه گذاری شرکت، دارایی های در گردش (اسمیت و واتز، ۱۹۹۲)- نسبت ارزش دفتری دارایی ها به ارزش شرکت- استفاده شده است. همانند (لفتوویچ و همکاران[۴۰]، ۱۹۸۱) برای جایگزینی هزینه های نمایندگی و منافع نظارت از نسبت کل بدهی ها به ارزش شرکت استفاده کردیم. هزینه های اختصاصی را با نسبت تمرکز ۴ شرکت اندازه گیری شده و چرخه عملیاتی را به شکل زیر محاسبه نموده اند:
علاوه بر جایگزین های بالا، نماینده ایی برای عملکرد شرکت، که با بازده معوق دارایی ها اندازه گیری شد، قرار دادند. همچنین یک متغیر شاخص برای فهرست بورس قرار داده شد (۱ اگر در AMEX و ۰ اگر در NYSE باشد) زیرا آن یک شکل جایگزین از نظارت می باشد، و به طور جداگانه برای شرکت های AMEX و NYSE رگرسیون گرفته شد. در آخر، لگاریتم ارزش بازار حقوق صاحبان سهام رایج را برای کنترل اندازه شرکت قرار دادند (باتلر و همکاران، ۲۰۰۷).
۹-۲ عوامل موثر بر به موقع بودن گزارشگری مالی
بموقع بودن گزارش های مالی، یکی از مهمترین ارکان کیفیت ارائه اطلاعات مالی شرکت هاست، چرا که بهنگام بودن اطلاعات است که می تواند به استفاده بهتر و مفیدتر استفاده کنندگان اطلاعاتی منجر بشود که محصول نهایی سیستم حسابداری مخابره می کند. بنابراین، سرعت گزارشگری، به معنای میزان تاخیر زمانی در ارائه گزارش های مالی شرکت ها باید مورد توجه ویژه تهیه کنندگان گزارش های مالی باشد. افزایش سرعت گزارشگری به دلیل استفاده بموقع تر اطلاعات در اتخاذ تصمیم های اقتصادی توسط سرمایه گذاران، می تواند به شفافیت بیشتر اطلاعات مالی شرکت ها و به طبع آن، شفافیت بالاتر بازار سرمایه منجر شود که این موضوع به نوبه خود می تواند تاثیر بسزایی بر جذابیت بازار های مالی و سرمایه داشته باشد (بیدل و همکاران[۴۱]، ۲۰۰۹).
پژوهش های پیشین نشان می دهد ویژگی های شرکت شامل اندازه شرکت، قدمت، سودآوری، رشد، ساختار سرمایه و حجم معاملات سهام بر به موقع بودن گزارشگری میان دوره ای تاثیر دارد. در ادامه این عوامل مورد بررسی قرار گرفته است.
۱-۹-۲ اندازه شرکت:
یکی از ویژگی های مرتبط با به موقع بودن گزارشگری مالی، اندازه شرکت است. در مورد جهت این رابطه، دو دیدگاه متضاد وجود دارد.براساس دیدگاه اول، شرکت های بزرگ فاصله زمانی گزارشگری طولانی تری نسبت به شرکت های کوچک دارند؛ به دلیل آنکه حسابهای شرکت های بزرگ نسبت به شرکت های کوچکتر، پیچیده تر است. همچنین، میزان اطلاعاتی که آنها باید جمع آوری نمایند، گسترده می باشد و ممکن است از بخش ها، شعب و شرکت های فرعی متعددی به آنها منتقل شود (العجمی[۴۲]، ۲۰۰۸).
براساس دیدگاه دوم ، شرکت های کوچک فاصله زمانی گزارشگری طولانی تری نسبت به شرکت های بزرگ دارند. نخست اینکه شرکت های بزرگ اغلب منابع بیشتر، کارمندان حسابداری مجرب تر و سیستم های اطلاعاتی پیشرفته تری در مقایسه با شرکت های کوچکتر دارند. همه این ویژگی ها به شرکت های بزرگ در گزارشگری سریعتر کمک می کند. دوم اینکه شرکت های بزرگ بیشتر در معرض توجه عموم قرار دارند؛ به خصوص آنکه شرکت های بزرگ از سوی تحلیل گران زیادی که معمولا اطلاعات به
موقعی برای تایید و بازنگری انتظارهای خود نیاز دارند، رصد می شوند. سوم اینکه معمولا شرکت های بزرگ برای اجتناب از مداخله دولت، اطلاعات را سریعتر از شرکت های کوچکتر منتشر می کنند؛ زیرا شرکت های بزرگ به دلیل داشتن پیامدهای قابل توجه اقتصادی، از سوی نهادهای دولتی قابل ردیابی تر هستند (البنانی[۴۳]، ۲۰۰۸). در نهایت اینکه شرکت های بزرگ اغلب بوسیله سرمایه گذاران، اتحادیه های تجاری و نهادهای قانونی کنترل می شوند؛ بنابراین با فشار بیشتری جهت ارائه زودتر گزارش های خود روبرو هستند (دیر و مک هوگ[۴۴]، ۱۹۷۵).
۲-۹-۲ قدمت شرکت:
پژوهش های قبلی نشان می دهد که سرعت گزارشگری مالی تحت تاثیر قدمت شرکت قرار دارد. این فرض بر نظریه منحنی یادگیری استوار است. براساس این نظریه ، تکرار باعث یادگیری کارکنان و یادگیری نیز باعث کاهش زمان انجام فعالیت می شود. پس با افزایش تعداد گزارش های مالی تهیه شده ، زمان گزارشگری کاهش می یابد. با تداوم فعالیت شرکت ، حسابداران آن تجربه بیشتری به دست می آورند. درنتیجه، شرکت های دارای سابقه و قدمت بیشتر، در جمع آوری، پردازش و انتشار اطلاعات با تجربه تر عمل می کنند (اوسو- انسا[۴۵]،۲۰۰۰).
۳-۹-۲ سودآوری و رشد شرکت:
سودآوری و رشد شرکت نیز با به موقع بودن گزارشگری شرکت مرتبط است. بسیاری از پژوهش های قبلی نشان می دهد که شرکت های دارای نتایج موفق (اخبارخوب) گزارشگری سریعتری نسبت به شرکت های با نتایج ناموفق (اخباربد) دارند (اسماعیل و چندلر[۴۶]، ۲۰۰۴). تاخیر در انتشار اخبار بد و تسریع در انتشار اخبار خوب را می توان بر اساس “نظریه ذی نفعان” و “فرضیه گزارشگری داخلی[۴۷]” توجیه نمود (هاو[۴۸]،۲۰۰۰). براساس نظریه ذی نفعان و در زمانی که به دلیل الزامات افشای اجباری امکان کتمان اخبار بد وجود ندارد، مدیران انتشار آن را به تعویق می اندازند. بدین ترتیب، مدیریت فرصت و علامت آرامی به سهامداران می دهد تا پیش از آنکه اخبار بد به بازار برسد، سهام خود را واگذار نمایند. از طرف دیگر، اعلام سریعتر اخبار خوب اطمینان می دهد که سایر منابع در اعلام این اخبار پیش دستی نکنند. براساس فرضیه گزارشگری داخلی، مدیران نگران ارزیابی عملکرد داخلی هستند؛ به ویژه در مواردی که این ارزیابی تعیین کننده پاداش و در نهایت ابقای آنها در سمت های‌شان. بدین ترتیب، مدیران تمایل پیدا می کنند که انتشار اخبار بد را به تعویق بیاندازند تا اینکه آنها را رسیدگی، تعدیل و یا ارائه مجدد نمایند. از طرف دیگر، اخبار خوب بدلیل آنکه کمتر مورد بررسی قرار می گیرد، زودتر منتشر می شود (اسماعیل و چندلر،۲۰۰۴).
۴-۹-۲ ساختار سرمایه شرکت:
رابطه بین ساختار شرکت و به موقع بودن را می توان با استفاده از دو نظریه رقیب مورد بررسی قرار داد. هر نظریه جهت متفاوتی از این رابطه را نشان می دهد. طرفداران دیدگاه اول معتقد هستند که شرکت های با اهرم بالاتر، سریع تر از شرکت های با اهرم پایین تر گزارشگری می کنند؛ زیرا براساس نظریه نمایندگی، شرکت های با اهرم بالاتر هزینه های نظارت بیشتری را متحمل می شوند. به دلیل آنکه این شرکت ها تمایل به سرمایه گذاری زیر حد بهینه دارند، معمولا اعتباردهندگان بندهایی را در قراردادهای بدهی می گنجانند که فعالیت های مدیریت را محدود می کند (اسماعیل و چندلر، ۲۰۰۴). یکی از بندهای قرارداد ، افشای سریع و متناوب تر را ملزم می کند تا اعتباردهندگان بتوانند وضعیت یا عملکرد مالی بلندمدت شرکت ها را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند (اوسو- انسا،۲۰۰۰).
حامیان دیدگاه دوم اعتقاد دارند که شرکت های با اهرم بالاتر ، دیرتر از شرکت های با اهرم پایین تر گزارش می کنند. طرفداران این دیدگاه بر این باورند که نسبت بالای بدهی به دارایی، قصور در پرداخت ها و در نهایت ورشکستگی را به خصوص در زمان رکود اقتصادی، افزایش می دهد (همان مرجع).
۵-۹-۲ حجم معاملات سهام:
گزارشگری میان دوره ای به شکل منظم و به موقع می تواند سرمایه گذاران را درباره ارزیابی های خاصی که انجام داده اند، مطمئن سازد و آنها را تشویق نماید تا با استفاده از چنین ارزیابی هایی، به دفعات بیشتری معامله نمایند. از طرف دیگر، به دلیل آنکه اطلاعات مرتبط با سود به طور متناوب تری از طریق گزارشگری میان دوره ای در دسترس قرار می گیرد، اطلاعات مربوط به سود سالانه زودتر پیش بینی و سریع تر در قیمت سهام منعکس می شود. این امر به نوبه خود حجم معامله سهام شرکت را افزایش می دهد (رحمان و همکاران[۴۹]،۲۰۰۷). شرکت هایی که سهامداران بیشتری دارند با تقاضای بالاتری برای افشاهای به موقع روبرو می شوند. هنگامی که مالکیت بسیار گسترده باشد، افشاهای عمومی موثرترین روش برای انتقال اطلاعات مهم به مشارکت کنندگان بازار است (سنگوپتا[۵۰]،۲۰۰۴). بدین ترتیب، انتظار می رود مدیران شرکت هایی که حجم معامله به نسبت بالاتری دارند، توجه بیشتری به کاهش هزینه های اطلاعات برای سهامداران از طریق افشا به موقع صورت های مالی نمایند (لونتیس و ویتمن[۵۱]،۲۰۰۴).
۱۰-۲ استفاده کنندگان گزارشات مالی و نیازهای اطلاعاتی آنان
گزارشات مالی برای استفاده کنندگان تهیه می شود و چون استفاده کنندگان از گروههای مختلفی تشکیل شده اند لذا باید گزارشاتی تهیه شود که نیازهای تعداد بیشتری از استفاده کنندگان را پاسخگو باشد و این امر عملی نمی شود مگر اینکه نیازهای
مشترک استفاده کنندگان تعیین و سپس با توجه به نیازهای مشترک آنها گزارشات مالی تهیه شوند. در غیر اینصورت اگر قرار باشد گزارشات مالی نیازهای کلیه استفاده کنندگان را پاسخگو باشد باید برای هرگروه استفاده کننده گزارشات خاص آنها را تهیه نمود که چنین کاری مستلزم صرفه وقت و هزینه زیادی است و از طرفی تهیه چنین گزارشاتی الزامی و ضروری نیست بنابراین نیازهای مشترک استفاده کنندگان ملاک تهیه گزارشات مالی قرار می گیرند. برای شناسایی این نیازهای مشترک، ابتدا باید گروههای مختلف استفاده کننده را شناخت که اغلب آنها عبارتند از: تأمین کنندگان کالا، بستانکاران تجاری، مشتریان، دولت و سازمانهای وابسته، عموم مردم، کارکنان، اعتباردهندگان و سرمایه گذاران. گروه اصلی و عمده استفاده کنندگان گزارشات مالی سرمایه گذارانی هستند که جهت تصمیم گیریهای خود نیاز به اطلاعاتی در مورد سوددهی، عملکرد مؤسسات و مدیریت آنها، توانایی کسب سود، سیاستهای تقسیم سود و غیره دارند تا بتوانند به کمک اینگونه اطلاعات در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام تصمیم گیری کنند (فاستر، ۱۹۸۶).
انجمن حسابداران رسمی آمریکا (AICPA) نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران را به منظور تصمیم گیری صحیح در غالب یک مدل بیان کرده که در این مدل محدودیتهایی به شرح زیر برای افشای اطلاعات در نظر گرفته شده است. این محدودیتها عبارتند از :
۱- گزارش مالی باید اطلاعاتی را که خارج از حیطه تخصص مدیریت بوده حذف نماید.
۲- مدیریت نباید اطلاعاتی را که موقعیت شرکت را بین رقبا به شدت به خطر می اندازد را افشا کند.

است تصمیماتی بگیرند که برای سهامداران سودآور اما برای دارندگان اوراق قرضه زیانبار باشد. در تمام این موارد عدم تقارن اطلاعاتی بروز میکند. زیرا برخی از طرفهای داد و ستد نمیتوانند کارها و تصمیمات طرفهای دیگر داد و ستد که بر منافع تمام طرفهای داد و ستد اثر میگذارد را مشاهده نماید (رسائیان، ۱۳۸۵). بنابراین، عدم تقارن اطلاعاتی زمانی ایجاد میشود، که یک یا چند سرمایه گذار اطلاعات محرمانهای در مورد ارزش شرکت داشته باشند، در حالی که سایرین فقط به اطلاعات عمومی دسترسی داشته باشند. تکرار عدم تقارن اطلاعاتی، مسئله انتخاب متفاوت را در بین سرمایهگذاران، به دلیل اطلاعات محرمانه، به وجود میآورد (برون و هیل اجیست[۶۵]،۲۰۰۷).
۱۵-۲ معیارهای اندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی
۱-۱۵-۲ مبناهای بازار :
۱-۱-۱۵-۲ اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش
تئوریای که اختلاف قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش را توضیح میدهد بر مبنای رفتار بهینۀ یک معاملهگر در شرایط غیرمطمئن میباشد. در این تئوری، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار[۶۶] از اختلاف قیمت خرید اوراق بهادار و بالاترین قیمتی که همان اوراق به فروش رفته است به دست میآید.
به عقیده گلستن و میلگرام[۶۷] (۱۹۸۵)، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش میتواند یک پدیدۀ صرفاً اطلاعاتی باشد که حتی زمانی که جمع هزینههای ثابت و متغیر معامله یک کارشناس (شامل زمان صرف شده و هزینههای موجودی) صفر و زمانیکه رقابت باعث میشود که سود کارشناسان صفر شود؛ نیز وجود خواهد داشت. کارشناسان ریسک خنثی زیان معامله با معاملهگران مطلع را در معامله با دیگر معاملهگران جبران میکنند. کارشناسان انتظارات خویش دربارۀ ارزش سهام را با مشاهدۀ الگوهای معامله تعدیل میکند. اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بستگی به کیفیت اطلاعات نهانی، نسبت معاملهگران مطلع به غیرمطلع و کشش عرضه و تقاضای معاملهگران غیرمطلع دارد (رسائیان، ۱۳۸۵). همچنین هرچه اطلاعات محرمانه بیشتر باشد، دامنه تفاوت قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام بیشتر و بازده سرمایهگذاران فاقد اطلاعات به ویژه افراد غیر خودی کمتر میباشد (لافوند و واتز[۶۸]، ۲۰۰۸).
دلایل محتمل زیادی برای افزایش اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش در روزهای قبل و بعد از انتشار علامت اطلاعاتی وجود دارد. معاملهگران ریسک گریز با موقعیتهای غیرقابل تنوع بخشی تحت تاثیر اثر ناسازگار تغییرات قیمت میباشند. ممکن است انتشار یک علامت اطلاعاتی تغییرات قیمت را افزایش دهد و معاملهگر را در یک موقعیت مخاطره آمیز قرار دهد، به گونهای که معاملهگر برای جبران ریسک در این موقعیت اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش را افزایش میدهد.
دلیل دیگر برای اثر اطلاعات بر اختلاف قیمت های پیشنهادی خریدو فروش وجود اختیار بالقوه برای سرمایهگذاران به انجام معامله بر مبنای اطلاعات خصوصی میباشد. اگر برخی سرمایهگذاران علامت اطلاعاتی را قبل از آگهی عمومی اطلاعات دریافت نمایند؛ ممکن است از این اطلاعات خصوصی برای جبران زیان رساندن به معاملهگر استفاده نماید.
یک معاملهگر ممکن است اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش را در تلاشی برای جبران معامله با سرمایهگذاران دارای اطلاعات خصوصی افزایش دهد (دولگوپلو[۶۹] ، ۲۰۰۳).
اگر در بازار سرمایه، افرادی از نظر اطلاعاتی نسبت به دیگران در موقعیت بهتری قرار داشته باشند،این امر بر عرضه و تقاضای بازار تاثیر گذاشته و به اصطلاح، منجربه شکاف قیمت میگردد (قائمی و وطن پرست، ۱۳۸۴).
احمدپور و عجم (۱۳۸۹) به بررسی دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام با عدم تقارن اطلاعاتی پرداختند. آنها نشان دادند که زمانی که بازار سازها از انجام معامله با افراد مطلع دچار زیان میگردند، این زیان را از طریق گسترش دامنه قیمت پیشنهادی خریدو فروش سهام جبران مینمایند. براین اساس، عدم تقارن اطلاعاتی در بازار منجر به افزایش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش میگردد.
علاوه براین مطالب فوق، سطح اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بازارگردانها احتمالاً متاٌثر از سطح رقابت میباشد. خصوصاً در محیطی که موانع ورود به بازار کمتر و یا به طور کامل برطرف گردیده است. با افزایش رقابت، اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش به هزینۀ نهایی مورد انتظار فراهم سازی نقدینگی که همان مجموع هزینههای نگهداری موجودی و هزینههای انتخاب نادرست میباشد نزدیک میگردد. بیشتر بودن تعداد بازارگردانها موجب بیشتر شدن رقابت و در نتیجه پایین آمدن اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش میگردد (رسائیان، ۱۳۸۷).
۱-۱-۱-۱۵-۲ اجزای تشکیل دهنده دامنه پیشنهادی خرید و فروش سهام
در ادبیات مالی، دامنه‌ی تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، از سه بخش تشکیل می شود: هزینه پردازش سفارش[۷۰]، هزینه نگهداری موجودی[۷۱] و هزینه‌ی انتخاب نادرست. هزینه پردازش سفارش، مبلغی است که برای جبران هزینه های دفتری و اداری انجام سفارش ها، پرداخت می شود (تینیک[۷۲]،۱۹۷۲). از طرفی، هزینه‌ی معاملات، بازارسازها را مجبور به نگهداری پرتفوی متنوع می کند تا از این طریق، بتواند هزینه های خود را پوشش دهند. در ادبیات مالی این بخش از هزینه ها، تحت عنوان هزینه‌ی نگهداری موجودی، بیان می شود (بولن[۷۳]،۲۰۰۴). بخش سوم از هزینه ها، مربوط به هزینه‌ی انتخاب نادرست است که از سوی کوپلند و گ
الای[۷۴] (۱۹۸۳) و گلستن و میلگرام[۷۵] (۱۹۸۵) مطرح شد و نمایان گر یک امر جبرانی برای معامله گران برای پذیرش ریسک معامله با افرادی است که احتمال دارد اطلاعات مهم و محرمانه‌ای در اختیار داشته باشند (احمدپور و رسائیان، ۱۳۸۵).
۲-۱-۱۵-۲ هزینه های انتخاب نادرست
بحث انتخاب نادرست به غیر منصفانه بودن معاملات انجام گرفته براساس اطلاعات نهانی یا ثروتی که از معاملهگران غیر مطلع به معاملهگران مطلع منتقل میشود، نمیپردازند؛ بلکه به هزینههای اقتصادی معامله براساس اطلاعات نهانی و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بیشتر که سبب کاهش نقدینگی میگردد، میپردازد (هنرمند، ۱۳۸۸).
این هزینهها به دلیل این واقعیت ایجاد میشوند که بازارگردانها در فراهم کردن نقدینگی ممکن است با افرادی معامله کنند که از تغییرات قیمت مورد انتظار در مورد اوراق بهادار مطلع باشند. به عنوان مثال برای سهام انفرادی این تصور که افراد خاص دارای اطلاعات نهانی هستند امکان پذیر است. خبرهای پیشاپیش از سود شرکتها، ادغامها، تحصیلها، تجدید سازمانها، تقسیم سهام شرکت فرعی بین سهامداران شرکت اصلی و تغییرات مدیریت از مثالهایی است که به ذهن می رسد. با درک مستقیم اوراق بهادار تضمینی، این که چرا انتخاب نادرست ممکن است یکی از عوامل تعیین کنندۀ اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام باشد یک امر بدیهی است، اما انتخاب یک معیار صحیح از هزینههای انتخاب نادرست بدیهی نمیباشد. احتمالاً بهترین شاخص، نوسانات تغییر قیمت سهام است. انتخاب نادرست با گردش اطلاعات در ارتباط است و جریان اطلاعات حجیمتر سبب نوسانات تغییر قیمت بالاتر (نوسانات بیشتر تغییر قیمت) و در نتیجه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بالاتر میگردد. باید توجه داشت که جریان اطلاعات ممکن است از طریق حجم معاملات که شاخصی از اثرات هزینههای فرایند سفارش میباشد بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اثر بگذارد، اما در این باره ارتباط مستقیم است، بالاتر بودن جریان اطلاعات (انتخاب نادرست) منجر به اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروشی بالاتر میشود.
در ادبیات اقتصادی، مالی و حقوقی در مورد مدل هزینههای انتخاب نادرست اتفاق نظر وجود دارد. معاملات براساس اطلاعات نهانی، هزینه واقعی را از طریق کاهش نقدینگی و افزایش هزینۀ سرمایه بر بازارهای سهام تحمیل میکند و از مصادیق هزینههای انتخاب نادرست به شمار میرود (استل[۷۶]، ۱۹۷۸).
این هزینه برای جبران زیان مورد انتظار با افراد مطلع به کار میرود. ممکن است برخی معاملهگران اطلاعات بهتری درباره ارزش واقعی شرکت نسبت به بازارگردانها داشته باشند. این معاملهگران مطلع هنگامی که ارزش واقعی شرکت بیش از قیمت پیشنهادی فروش بازارگردانهاست خریداری و هنگامی که میدانند ارزش واقعی شرکت کمتر از قیمت پیشنهادی خرید بازارگردانهاست میفروشند (باگهات[۷۷] ،۱۹۷۱).
آرمسترنگ و همکاران[۷۸] (۲۰۱۱) در پژوهش خود به اندازهگیری این معیار پرداختند و نتیجه گرفتند که میزان انتخاب نامطلوب رابطه مستقیمی با عدم تقارن اطلاعاتی دارد.
۲-۱۵-۲ مبنای حسابداری
۱-۲-۱۵-۲ کیفیت اقلام تعهدی
قسمتی از سود حسابداری، نقدی میباشد. یعنی وجه نقد حاصل از عملیات شرکت در داخل این سود قرار دارد، و قسمتی از آن را اقلام تعهدی تشکیل میدهد. بخش تعهدی سود به مراتب از بخش نقدی آن دارای اهمیت بیشتری در ارزیابی عملکرد شرکت میباشد. وجه نقد به دست آمده درطی یک دوره مالی، اططلاعات مربوطی به حساب نمیآید، چون وجه نقد شناسایی شده، از مشکلات زمان بندی و تطابق رنج میبرد و در نتیجه نمیتواند منجر به اندازهگیری صحیح عملکرد شرکت شود. برای کاستن از این مشکلات، اصول پذیرفته شده حسابداری در این مورد رهنمودهایی دارد تا دقت در اندازه گیری عملکرد شرکت را به وسیله ی استفاده از اقلام تعهدی افزایش دهد تا مشکلات زمانبندی و تطابق شناسایی گردش وجه نقد در سود حسابداری را اصلاح کند (رسائیان و حسینی، ۱۳۸۷).
اقلام تعهدی تعدیلات موقتی هستند که جریانهای نقدی را طی دورههای زمانی انتقال میدهند. نفع عمدهی این انتقال آن است که ارقام تعدیل شده، تصویر درستتری از عملکرد اقتصادی شرکت ارائه میدهند (دیچو و دایچو[۷۹]، ۲۰۰۲ و اسماعیلی، ۱۳۸۶).
احمدپور و عجم (۱۳۸۹) به بررسی ارتباط عدم تقارن اطلاعاتی و کیفیت اقلام تعهدی پرداختند و نتایج آنها نشان داد که کیفیت اقلام تعهدی تاٌثیر معناداری برعدم تقارن اطلاعاتی ندارد.