سوی دیگر این شهر را از شهرت جهانی برخوردار ساخته است. در این میان اهمیت پسته این شهرستان باعث شده است که از رفسنجان به عنوان مرکز پسته جهان یاد کنند.(http:// rafsanjan greengold.blgfa.com)
۲- معرفی شهرستان رفسنجان کنونی
رفسنجان با وسعتی حدود ۸۲۷۳ کیلومتر مربع در شمال غرب استان کرمان واقع شده است.شهرستان اذ شمال به بافق در استان یزد،از جنوب به بردسیر وسیرجان، ازمغرب به شهر بابک واز مشرق به کرمان محدود میشود. این شهرستان دارای ۵ مرکز شهری، ۴ بخش، ۱۴ دهستان، ۳۵۵ آبادی دارای سکنه است.
الف – ۲- موقعیت جغرافیایی و ویژگیهای طبیعی
شهرستان رفسنجان با مشخصاتی که در بالا برایش ذکر شد در ارتفاع ۱۴۶۹ متری از سطح دریا قرار گرفته است. این شهرستان ۵۱۱درصد از جمعیت استان را شامل می شود.و بین مختصات جغرافیایی۵۴۵۶تا۵۶۴۳طول شرقی از نصف النار گرینویچ و۲۹۵۵تا ۳۱۱۷ عرض شمالی واقع می باشد.
رفسنجان اسامی مختلفی دارد که بیشتر در ارتباط با ذخایر زیر زمینی آن نامگذاری شده است. مانند رفسنگان یا رفسنگ به معنای مس که مغرب آن رقسنجان است. ای شهر قدمتی دیرینه دارد وباغهای پسته آن مشهور است.
رودهای رفسنجان از نوع اتفاقی و مهمترین آنها رود شور است که از ارتفاعات سرچشمه ،سرچشمه می گیرد وبه چاله بافق در استان یزد می ریزد. در دشتهای رفسنجان آهو ودر کوهستانهای آن بعضی از شکارها وپرندگان از قبیل کبک تیهو یافت می شود.(آمار واطلاعات بدست آمده از واحد سیاسی اجتماعی فرمانداری رفسنجان)
ب – ۲ – ویژگیهای اقتصادی وکشاورزی
زندگی مردم رفسنجان بیشتر ازطریق کشاورزی تامین میشود قبلا در رفسنجان پنبه کاری رواج داشته و اکنون پسته جایگزین آن شده وباغ های پسته چون حصاری شهر را در بر گرفته اند محصول پسته رفسنجان به حدود بیست هزار تن در سال می رسد که البته در سالهای مختلف نوسان دارد طی سالهای اخیر وجود معادن مس سرچشمه باعث شده است که متخصصان وکارگران زیادی از سراسر ایران به این سوی جذب شوند و در نتیجه تغییرات اساسی وبنیادی در کلیه شیون اقتصادی و فرهنگی رفسنجان به وجود آمده است.معادن مس سرچشمه در ۵۰ کیلومتری جنوب رفسنجان قرار گرفته اند که به طریق روباز استخراج می شوند از معادن دیگر رفسنجان می توان سنگ مرمر نمک و سرب را نام برد در اکثر توابع رفسنجان قالی بافی رواج دارد.صنایع ماشینی آن عبارتند از دستگاههای نان پزی(تکنو پخت) و ماشین آلات کشاورزی مانند دستگاههای پسته پاک کنی.
ج – ۲- ویژگیهای جمعیتی شهرستان رفسنجان
برآورد سال ۱۳۹۰ نشان میدهد، شهرستان رفسنجان ۲۹۳۷۹۴ نفر جمعیت معادل ۵۹ درصد جمعیت استان کرمان را در خود جای داده است و رتبه دوم جمعیتی استان را به خود تخصیص داده است.
از نظر ترکیب جمعیت شهری و روستایی و غیر ساکن،۱۸۴۸۷۵ نفر (۹۳۶۲) در صد در نقاط شهری ،۱۰۸۹۱۹ نفر (۰۷۳۷) درصد در نقاط روستایی .(آمار بدست آمده در واحد سیاسی اجتماعی فرمانداری رفسنجان)
د- ۲- مسایل نزادی ، قومی وقبیله ای
شهرستان رفسنجان به لحاظ موقعیت جغرافیایی که دارد ساکنین آن یک دست بوده و خود شهرستان از این لحاظ مشکلی ندارد ولی با توجه به اینکه نیروی کار زیادی در خود جای داده مهاجران زیادی در این شهر مقیم شده اند که از اقوام دیگری به جز فارسی زبانها هستند.درصد بالای از افاغنه در مرکز شهر و بافت سنتی وقدیمی شهر ساکن هستند که در بین خودشان ریس قبیله وریش سفید دارند که مسایلشان را حل و فصل میکنند اخیرا مسجدی را هم از مساجد بافت شهری به خود اختصاص داده اند ودر آن محل و سایر محلهایی که تقریبا برای عامه نا مشخص است گرد همایهایی را هم دارند و علاوه بر مرکز شهر این گروه چهار طرف شهر اعم از شمال ، جنوب ، شرق و غرب به صورت حاشیه نشینی در محلهایی متمرکز شده اند که علاوه بر نا زیبایی مبادی ورودی شهر می توانند در مواردی مشکلاتی به وجود آورند ضمنا آمار بسیار بالایی هم از این مهاجرین در مهمانشهر رفسنجان ساکن هستند که آمار واقعی آنها چند برابر آمار ثبت شده می باشد.علاوه بر این تعداد بسیار معدودی هم از اقوام کرد، لر ، ترک و بلوچ هم به صورت فصلی و دائمی در شهر و روستاها ساکن هستند که بعضی از کارهای بنایی و سایر کارهای تخصصی را انجام می دهند که تا کنون مشکل خاصی از آنها به جهت تعداد معدودشان گزارش نشده است ضمن اینکه از این تعداد قوم بلوچ بیشترین تعداد را دارد در پایان باید این موضوع را مد نظر قرار داد که علاوه بر این به جز مردم فارس و یکدست شهرستان از قدیم الایام تعداد محدودی هم از کولیها در بعضی از نقاط شهرستان به صورت عشایری زندگی می کردند که چند سالی است آنها هم از زندگی عشایری دست برداشته و سکونتشان دائمی شده است.
ه -۲- ویژگیهای های زبانی
در این شهرستان پهناور به جزء فارسی به زبان و گویش خاصی صحبت نمی شود واگر هم مشاهده شود مربوط به مهاجرین است که در مورد قبلی به آن اشاره شد .
و -۲- مهاجرت
الف- مهاجر پذیری : شهرستان رفسنجان به علت وضعیت اقتصادی وکشاورزی ویژه و وجود باغات پسته شاهد مهاجرت زیادی از مهاجرین افغانی و کارگران فصلی از استانهای همجوار از جمله سیستان و بلوچستان می باشیم که این موضوع قطعا مشکلات اجتماعی، فرهنگی ، بهداشتی و امنیتی برای مردم شهرستان به دنبال خواهد داشت.
ب –مهاجرت از شهرستان: تعدادی از مردم این شهرستان به علت تمکن مالی و ثروت قابل ملاحظه به شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران و حتی خارج از کشور مهاجرت کرده اند که این موضوع لطمه
بسیار بزرگی به شهرستان و اقتصاد شهرستان وارد کرده است.
ن -۲- آداب و رسوم وباورهای خاص اجتماعی
الف- برگزاری مراسم مذهبی در شهرستان از جمله تعذیه خوانی در روستای قاسم آباد و برخی از روستاهای دیگر شهرستان و عزاداری در قالب هیاتهای زنجیر زنی وسینه زنی و سبک وشیوه خاص و نامهای مختلف از جمله مهمترین هیاتهای مذهبی شهرستان عبارتند از:قطب آباد (امام خمینی) علی آباد ، مولای متقیان ، فردوس ، فدائیان ابولفضل (ع)، حسینیه ارشاد (رستم آباد) و…
ب –برگزاری مراسم بزرگ اعیاد ملی از جمله عید نوروز و برگزاری مراسم چهار شنبه سوری به رو شهای خاص از جمله دید وبازدید و برگزاری مراسم سیزده به در ( روز طبیعت )
ج – مردم رفسنجان به دلیل داشتن اعتقادات قوی و پایبندی به دین مبین اسلام و مذهب تشیع به قم ثانی مشهور شده است و مردم متدین این شهرستان مراسم مذهبی واعیاد مذهبی را با شکوه هر چه تمام تر برگزار مینمایند برگزاری مراسم اعیادی مثل عید سعید غدیر خم،عید سعید فطر، عید سعید قربان و عید مبعث با انجام دید و بازدید گرامی می دارند ولی در سالهای اخیر مسائلی باعث شده است تا برخی فرهنگهای غلط وارد این شهر بشود و باعث بروز مشکلاتی شود که از این مسائلبه طور مثال میتوان از ورود مهاجرین وتاسیس دانشگاها و ورود دانشجو های غیر بومی به این شهرستانویکی از مشکلاتی را که ورود دانشجویان غیر بومی ایجاد کرده است را می توان بد حجابی برخی از دختران دانشجو که با رفت و آمد در سطح شهر چهره شهر را عوض کرده اند.
ی -۲- حاشیه نشینی

 
ملاحظه می گردد که حدود دو سوم از مصاحبه شوندگان ابراز داشته اند که موقعیت منازلشان در جاهای معمولی و فقیر نشین شهر می باشد. ۱۸% نیز منزل شخصی نداشته و تنها ۱۰% ایشان در محل های ثروتمند نشین ساکن بوده اند. با عنایت به آمار فوق مشخص می شود که بزهکاری صرفاً اختصاص به قشر فقیر جامعه نبوده است مضافاً آنکه شیوع اعتیاد در بین اقشار مختلف جامعه و قشر ثروتمند نیز موجب شده که فرد دست به بزهکاری بزند.
همان گونه که از سوال فوق مشخص شده، در میان علل و عوامل پیدایش بزهکاری و ارتکاب انحرافات اجتماعی، عامل فقر و مشکلات معیشتی و اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. عدم بضاعت مالی مکفی خانوادهها و ناتوانی در پاسخگویی به نیازهای طبیعی و ضروری مانند فراهم ساختن امکان ادامه تحصیل حتی در مقطع متوسطه، تأمین پوشاک مناسب، متنوع و متناسب با سلیقه و روحیه آنان و.زمینه ساز بروز دل زدگی، سرخوردگی، ناراحتی های روحی، دل مشغولی، افسردگی و انزواطلبی را در فرزندان فراهم می سازد. این امر موجب می شود تا این افراد برای التیام ناراحتی های ناشی از مشکلات خود از طریق مستقیم و یا غیرمستقیم، به اقداماتی دست بزنند و خود درصدد حل مشکل خویش برآیند. در نتیجه، بسیاری از این افراد برای رهایی از بند گرفتاری ها، دست به ارتکاب اعمال ناشایست می زنند. ( غلامی ، ۱۳۸۷ ،۲۴۸ )
از سوی دیگر، امروزه فشارها و مشکلات اقتصادی، احتمال دو شغله بودن یا اشتغال نان آوران خانواده در مشاغل کاذب یا غیر مجاز را افزایش داده است. همین مسئله منجر به کم توجهی آنان نسبت به نیازهای نوجوانان، رفع مشکلات روحی و روانی و تربیت صحیح و شایسته آن ها گردیده است. در این زمینه، انعکاس شرایط افسانه ای برخی زندگی ها و نمایش فاصله های طبقاتی توسط رسانه ها نقش مؤثری در ازدیاد این مشکل دارند.با توجه به اینکه اختلاف طبقاتی در رفسنجان بین صفر تا صد است .
پژوهش های نظری نیز مؤید این دیدگاه است که فقر زمینه ساز بسیاری از معضلات اجتماعی است. برای نمونه، از نظر مرتون هنگامی که افراد نتوانند وسایل لازم را برای رسیدن به هدف های مورد نظر در اختیار داشته باشند (و یا جامعه در اختیار ایشان قرار ندهد)، و هدف اصلی فراموش شود، افراد اهداف و آرمان های موردنظر جامعه را نمی توانند با پیروی از راه های مجاز و نهادی شده تعقیب کنند، از این رو، دزدی، فریب کاری، فساد، رشوه، و ارتکاب انواع جرایم در جامعه افزایش می یابد[۴]. و بدین ترتیب با مجرم شدن والدین که ریشه آن فقر می باشد باعث بزهکاری کودکان در مرحله بعد شده است .
سوال دوم – آیا پدر شما در قید حیات است؟
آیا مادر شما در قید حیات است؟

سوال سوم – بعد از فوت پدر سرپرستی شما به عهده چه کسی بود؟

کد ۱–
کارمند عادی

کد ۲–
فرهنگی

کد ۳–
کارگر

کد ۴–
دلال

کد ۵–
مغازه

کد ۶–
نظامی

کد ۷–
راننده

کد ۸–
پرستار

کد ۹–
پزشک

کد ۱۰–
متفرقه

کد ۱۱–
بیکار

 
فراوانی پاسخ ها به ترتیب زیر است:
کارگر (۲۷%) بیکار (۲۵%) دلال (۱۳%) متفرقه (۱۲%) راننده (۱۰%) کارمند عادی(۷%) مغازه (۲%) و سایر مشاغل هر کدام
علاوه بر طلاق، مرگ پدر و مادر نیز بسان آورای سهمگین بر کانون و پیکره خانواده سایه افکنده و در برخی موارد به دلیل بی توجهی یا کم توجهی به فرزندان و جایگزین شدن عنصر نامناسب به جای فرد از دست رفته، ضعیف شدن فرایند نظارتی خانواده، افزایش بیمار گونه بحران های روحی و روانی فرزندان و.موجب روی آوری فرد به ناهنجاری ها و انحرافات اجتماعی می شود.
در خصوص خانوادههایی که با ازدواج مجدد برقرار شده اند نیز بایستی اشاره کرد که این خانوادهها نمی توانند نقش خانواده اولیه را در انتقال ارزش های اجتماعی و پیشگیری از بزهکاری ایفا کنند. زیرا معمولا پدر خواندگان یا مادرخواندگان فاقد احساسات اصیل پدر و مادر اصلی هستند، علاوه بر آن که کودک نیز نسبت به آنان از چنان احساس فرزندی برخوردار نیست همچنین طردشدگی فرزندان از خانوادهها و عدم حضور آنان در خانه مهم ترین عامل گرایش کودکان، نوجوانان و جوانان به سوی ارتکاب بزهکاری است .
برخورداری کودکان از یک خانواده والد زندانی، یکی از بارزترین نشان های خطر است که بر احتمال مزمن شدن بزهکاری نزد این دسته می افزاید؛ زیرا کودکان دارای والد زندانی، از یک سو در خانواده ای زندگی می کنند که نقض هنجارهای بنیادین اجتماعی در میان آنان مرسوم بوده و در نتیجۀ ناسازگاری پیاپی، کودکان را چندان سرزنش نمی کنند و از سوی دیگر، خانواده آنان فاقد سرپرست بوده که همین مقوله موجبات نبود نظارت های خانواده بر رفتار این دسته را فراهم می آورد. علاوه بر این، فرزندان این خانوادهها به جهت از دست دادن سرپرست خود؛ حتی برای یک دوره معین؛ به احتمال زیاد با مشکلات مالیاقتصادی مواجه می گردند که می تواند زمینه ای برای متمایل شدن آنان به سمت بزهکاری به عادت آمده باشد.به همین جهت، سیاست گذاران جنایی، حمایت از اعضای خانواده زندانیان را مورد توجه قرار داده اند تا از رهگذر اتخاذ تدابیر حمایتی مناسب این دسته به سوی همنوایی با قواعد اجتماعی و دوری گزینی از رفتارهای مجرمانه سوق یابند. ( نیازپور،۱۳۸۷،۲۸)
سوال نهم – آیا دوستان و همسالان شما کشیده شدن شما به سوی جرائم نقش داشتند؟

کد ۱
درس و مشق

کد ۲
سیگار کشیدن

کد ۳
درس و بازی

کد ۴
سینمارفتن زیاد

کد ۵
ولگردی

۳%

۲۳%

۴%

۳۰%

۴۰%

 
پاسخ ها به ترتیب فراوانی به شکل زیر است:
ولگردی (۴۰%) سینما رفتن زیاد (۳۰%) سیگار کشیدن (۲۳%) درس و بازی (۴%) درس و مشق (۳%)
همان گونه که از تحقیق فوق مشخص است جوانان اصلی ترین قربانیان جرم هستند. اکثرشهرها از این نظر در وضعیت مشابهی قرار دارند. جوانان به خاطر خصوصیات جوانی آسیب پذیری زیادی دارند، چون پویا و جستجوگرند هرجا سر می کشند، کنجکاو و به دنبال همه چیز هستند، در مسیرشان هر راهی که گشوده شود، وارد می شوند. در کنار شور جوانی و علی رغم بی خبرِی، نوعی اضطراب و دلواپسی نسبت به آینده هم در اغلب آنان وجود دارد در این سنین، احساس نیاز به آزادی و رهائی نسبت به خانواده نیز وجود دارد. مجموع اینگونه حالات، ایجاب می نماید تا جوانان، به دنبال مسائل ناشناخته و جدید باشند. جوانان در کنار دوستان و در جمع، آمادگی جسارت بیشتری برای دست زدن به اعمال غیرعادی و احتمالاً انحرافی دارند. این حالت همان بحرانی است که فوق العاده برای جوانان بخصوص از نظر اعتیاد خطرناک است.( بخشی زنجیرانی، ۱۳۹۰، ۱۶۷)
اوقات فراغت جوانان در این برهه، مسئله ای بسیار مهم و حساس است. مسیر خانه و مدرسه و کوچه نیز برای دانش آموزان نوجوان می تواند خطرناک و خطرساز باشد. در مدرسه، مربیان و در خانه اولیاء رفتار فرزندان و نوجوان را در کنترل دارند و یا حداقل دانش آموزان، چنین تصویری دارند. گرچه در مدارس رفتار ناهنجار و احیاناً برخی انحرافات وجود دارد که خود امری مهم و قابل بررسی است و همچنین در خانواده هم چنین امکانی مقصور است، ولی همگانی و گسترده نیست. مسئله اصلی در این مورد، زمانی است که نوجوانان در کوچه و بالاخص در مسیرخانه و مدرسه قرار دارند. در این زمان، خلا نظارت مشهود است. اولین مصرف سیگار بوسیله جوانان در این مسیر و یا کوچه انجام شده نوجوانان جرأت جسارت و بزرگ شدن را در مسیر مذکور آزمایش می کنند. گاهی طنز و شوخی را هم با اعمال خود می آمیزند.
هر یک از گروه های جوانان مرتکب اعمالی چون برداشتن میوه و شکلات از جلو مغازه ها، شوخی های رکیک، درگیری و نزاع و.می گردند که هر یک از این اعمال ابتدائی ترین شکل سرقت و شوخی های رکیک سرآغاز انحرافات، کودکی از پنجره سرویس از داخل وانت باری میوه برداشته و بین دوستان خود تقسیم کرده بود، و در ذهن خود این کار را شجاعت می دانست. برخی دیگر هم برای خوشایند و تفریح دوستان به این کار مبادرت می نمایند، غافل از اینکه تکرار عمل خطرناک و نقش آماده سازی را برای آنان ایفاء خواهد کرد و هر یک از این عمال مقدمه و آغازی برای خلافکاری های بزرگ تر خواهد بود.(نجفی ابرندابادی،۱۳۷۷، ۵۷۷)
حقّ برخورداری از اوقات فراغت و سامان دهی آن در جهت جامعه پذیری افراد در مقررات حقوق بشر، به مثابه تکلیفی برای جامعه و دولت مورد توجه قرار گرفته است یکی از عوامل بزهکاری در کودکان و نوجوانان، نداشتن اوقات فراغت است و استفاده صحیح از وقت های خالی بویژه در ایام تعطیلات که وقت های خالی افراد زیاد است و زمینه های بروز انحراف و کج روی مهیا می باشد؛ اگر فعالیت های فرهنگی، ورزش و… در اختیار آنان قرار بگیرد گامی موثر در جلوگیری از انحراف و کج روی می باشد. بسیاری از تحقیقات انجام شده درباره بزهکاری و علل انحراف آن در میان اطفال و نوجوانان، نشان میدهد که بسیاری از موارد شدید انحرافات در میان آنان ناشی از نحوه ی گذراندن اوقات فراغت آن ها بوده است.( نجفی ابرندابادی،۱۳۷۷، ۵۷۷)
بنابراین، مشاهده می شود که نداشتن اوقات فراغت، زمینه ی مناسبی برای بزهکاری اطفال می باشد؛ از این رو ساماندهی و برخوردار کردن کودکان و نوجوانان از اوقات فراغت، یکی از اقدام های پیش گیرانه بزهکاری اطفال محسوب می شود.بنابراین توجه دولت ا را به فراهم کردن اقدامات تفریحی و آموزش برای پر کردن اوقات فراغت را می طلبد. اصول راهبردی پیش گیری از بزهکاری اطفال (رهنمودهای ریاض)، به منظور رشد متعادل افراد، توجه به جنبه های گوناگون اوقات فراغت را که در واقع به پیش گیری از انحراف، ناسازگاری و بزهکاری منجر می شود، قویاً توصیه کرده است: اصل ۹ بند ه « روش های کاهش موثّر فرصت ارتکاب اعمال بزهکارانه» را در طرح های جامع پیش گیری تکلیف دولت ها دانسته است هم چنین، اصل ۲۵ به راهبردهای جامع برای جلوگیری از اعتیاد جوانان به مواد مخدر و… اشاره کرد . و در اصل۳۳ مقرر داشته که «جوامع باید مجموعه ای گسترده از تدابیر مشارکتی را از جمله با گسترش مراکز توسعه اجتماعی و تسهیلات تفریحی خاص برای کودکان در معرض خطر اجتماعی برای جوانان تدارک دیده یا تقویت کنند» و سرانجام اصل ۳۹ بر ایجاد تسهیلات و خدمات تفریحی مورد علاقه اطفال و نوجوانان، تأکید کرده است. (گزارش ملی جوانان،۱۳۸۱، ۵۱)
و پاسخ افراد این نمونه بیانگر این است که عدم برنامه ریزی صحیح برای گذران اوقات فراغت کودکان و نوجوانان شهرستان رفسنجان از سوی خانواده ها و مسؤولان مربوطه باعث بوجود آمدن این مشکلات برای آنها شده است .
گفتار دوم – بررسی عوامل اجتماعی
همان گونه که در مباحث قبلی اشاره شد، عوامل اجتماعی تاثیر بسیاری در رفتار وشکل پذیری شخصیت افراد در جامعه ایفا می نماید، لذا در این قسمت به بررسی تاثیر عوامل اجتماعی همچون مدرسه و محیط تحصیل،دوستان و همکلاسان می پردازیم، مضافا آنکه در میان جامعه آماری مورد بررسی ما، بسیاری از اطفال و نوجوانان بزهکار مرتکب جرایم سرقت و اعتیاد بوده اند. ب

همین منظور به این دو مورد رابررسی می نماییم.
۱ – مدرسه ،محیط تحصیل
آموزش و پرورش این قدرت را دارد و باید داشته باشد که جوامع را در طول نسل ها دگرگون سازد و باعث تقویت تفکر و مشارکت افراد شود؛ آموزش و پرورش نقش موثری در جامعه پذیری مطلوب کودکان و نوجوانان ایفاء می کند و حق برخورداری از آموزش و پرورش، از جمله حقوقی است که تک تک افراد جامعه باید از آن بهره مند شوند تا با ارزش ها و هنجارهای اجتماعی به نحو مطلوبی آشنا شوند.
بعد از محیط خانواده، مدرسه نهاد دوم جامعه پذیری افراد می باشد که این محیط نقش موثری در پیش گیری از بزهکاری اطفال و نوجوانان ایفاء می کند؛ مدرسه به دانش آموز می آموزد که چرا لازم است مقررات را رعایت کند؛ لذا مقررات را به او می آموزد و در صورتی که خانواده نتواند نقش خود را در جامعه پذیری کودک ایفاء کند، مدرسه می تواند فرایند جامعه پذیری را به آنان بیاموزد و اطفال و نوجوانان را افرادی هنجارمند و مطابق قواعد اجتماعی بار آورد. از همین رو است که در اصول ۲۴تا۳۱رهنمودهای ریاض به نقش مدرسه در ارائه برنامه های پیش گیری از بزهکاری توجه شده است. (گزارش ملی جوانان،۱۳۸۱، ۵۲)
در رابطه با جرم اطفال و نوجوانان، می توان گفت یکی از عوامل بسیار عمده در ارتکاب بزهکاری، عدم تطابق فرد با ارزش ها و هنجارهای جامعه، عدم آشنایی آنان با ارزش ها و اصول و به عبارت دیگر عدم جامعه پذیری می باشد. مقررات ریاض نیز آموزش و پرورش را یکی از فرآیندهای پرورش اجتماعی می داند و تأکید می نماید که دولت ها متعهد می باشند که آموزش عمومی را در دسترس کلیه نوجوانان قرار دهند. (اصل ۲۰ رهنمودهای ریاض) (گزارش ملی جوانان،۱۳۸۱، ۵۲).
علاوه براین، آموزش و پرورش و نقش مدارس در این امر، غیر قابل انکار است. که نظام های آموزش باید علاوه بر فعالیت های تحصیلی و آموزشی حرفه ای، باید به مسئله پیشگیری از بزهکاری هم توجه داشته باشند.

۱۴%

۴%

۱۳%

۳۰%

۳۹%

د- میزان تحصیلاتتان

میزان تحصیلات مصاحبه شوندگان به ترتیب فراوانی به شکل زیر است:
بی سواد۶۰%،ابتدایی ۲۷%، حدود دیپلم ۱۳%،
بسیاری از دانش آموزان نه تنها اندکی تأثیرپذیری از والدین نداشته بلکه از معلمان و مربیان آموزشی و تربیتی مدارس نیز به دلیل عدم وجود رابطه ی صمیمی و دوسویه الگوبرداری نکرده و تقریباً نسبت به صحبت ها و رفتار مربیان خود بی تفاوت هستند. دلیل این مسأله را نمی توان بی توجهی دانش آموزان دانست بلکه متأسفانه معلمان و دبیران مدارس نیز به دلیل عدم آموزش های مناسب نمی توانند با دانش آموزان ارتباط برقرار کرده و ترجیح می دهند که فقط مشکلات ترس دانش آموزان را حل کنند و رفع مشکلات و کمبودهای روحی و روانی و عاطفی دانش آموزان را با خانواده و بیرون مدرسه ارجاع می دهند و عمده اهداف مربیان و استادان و معلمان اقتصادی شده و کمتر به اهداف آموزشی توجه می کنند. البته این عملکرد معلمان غیرطبیعی و غیر مسئوولانه نیست زیرا آنان به عنوان عضوی از این جامعه با مشکلات فراوانی دست به گریبان هستند. لذا برای حل این مشکلات می توان با تقویت ادبیات، هنر، سینما، ترویج روحیه نقدپذیری، رواج آزادی و تغییر مشکلات بنیادی و اجتماعی و اقتصادی است.
خانوادهها و معلمان باید بدانند که تنبیه و مجازات بیش نخواهد بود. نظام آموزش و پرورش باید بطوری طراحی شود که نوجوانان و جوانان را با کار و فعالیت اجتماعی آشناساز و این آشنایی وسیله ای باشد برای تأمین معاش و کسب درآمد به ویژه برای آنان که از پیشه مالی کمتری برخوردارند، زیرا اگر نوجوانان احساس استقلال مالی کنند و عزت نفس خود را حفظ کنند بیشتر به تعدیل و کنترل رفتارهای خود دست خواهند زد، تغییر محیط اجتماعی می تواند در تربیت بزه کاران مؤثر باشد.
با بررسی آمارهای موجود می توان گفت که مدارس و معلمان رفسنجان توانسته اند به وظیفه خود بنحو خوبی عمل نمایند و با آشنا کردن افراد و فراهم کردن محیط آموزشی مناسب جلوی ارتکاب جرم و تأثیر پذیری افراد برای ارتکاب جرایم گام های مهمی در این زمینه بردارند. بویژه آنکه معلمان توانسته اند رابطه ای دوستانه و محیطی صمیمی در مدارس فراهم آورند و این خود در جلوگیری از بزهکاری افراد فراهم آورده است.
اگر پذیرفته شود که پلیسعامل موثری در پیش گیری از ارتکاب جرم کودکان می باشد، نیاز به تعامل با آموزش و پرورش احساس می گردد. البته، باید عنوان کرد که امروزه اقداماتی زیادی در شهرستان در این رابطه صورت می گیرد؛ یکی از برنامه های صورت گرفته فعالیت های بین پلیس و مدارس و دانشگاه و مراکز آموزشی است. این نهاد با ایجاد مراکز تحقیقاتی و پژوهش تخصصی در نیروی انتظامی، سعی دارد تا تعامل خود را با نهادهای آموزشی افزایش دهد. از جمله پروژه های که این مرکز برروی آنکار می کند، نقش کارکردی سیستم در بحث پلیس جوان و نوجوان در کشور است. ( سردارجزینی ، ۱۳۸۳،۱۱۱)
در بحث پیش گیری، بحثی تحت عنوان آموزش همگانی وجود دارد.نیروی انتظامی در این رابطه سعی کرده است ضمن ایجاد محیط های فرهنگی وارتباط با مدارس برای آموزش همگانی از دانش آموزان مستعد، تحت عنوان پلیس مدرسه یا پلیس یاران جوان استفاده کند. این دانش آموزان علاوه بر اینکه دیگر دانش آموزان را از ارتکاب بزه منع می کنند، خود نیز به عنوان یک عامل اجرایی در سطح مدارس فعالیت می کنند. در حال حاضر فعالیت ها واقدامات متعدّدی در ارتباط بین پلیس آموزش و پرورش صورت گرفته که مواردی از آن از قبیل زیر است
۱٫ارتباط پلیس با آموزش و پرورش و تشکیل جلسات مختلف؛
۲٫حضور پلیس در مدارس و صحبت با دانش آموزان؛