پایین تر(درحال بهبود)

انعطاف پذیری

کمتر

بیشتر

تاثیر بر کانال های توزیع

در تمرکز اولیه بر تبادلات منحصر به فرد، تعارض در کانال ها وجود دارد.

به دلیل آنکه نقش مصرف کننده مهمتر است، تعارض بین
کانال ها وجود دارد.

منبع: (سلیمان و یوسف[۱۱۶]،۲۰۰۳ ،۵۴۹).

۲-۵-۳- اجزای تجارت الکترونیکی

اجزای اصلی تجارت الکترونیکی که وجوه تمایز آن با تجارت سنتی هستند عبارتند از:
الف- سیستم ارتباطی[۱۱۷]
سیستم ارتباطی به منزله یک کانال اطلاعات عمل می کند که فروشندگان را به خریداران متصل می کند.
ب- سخت افزار[۱۱۸]
سخت افزار از نظر فیزیکی امکان اجرای نرم افزار را فراهم آورده و آن را با سیستم ارتباطی پیوند می دهد.
ج- نرم افزار[۱۱۹]
نرم افزار شامل دستورات و عملکردهای لازم مرتبط با تجارت الکترونیکی است. از جمله این دستورات می توان به موارد زیر اشاره نمود:
٭ ایجاد و نمای کاتالوگ و ویترینی از کالاها و خدمات در وب سایت
٭ ایجاد سیستم پرداخت الکترونیکی و انجام پروسه پرداخت
٭ تضمین امنیت مورد نظر در معامله(با توجه به پروتکل های مشخص و موجود در سیستم های ارتباطی)
٭ جمع آوری کلیه اطلاعات و موارد مربوط به تجارت الکترونیکی
٭ ایجاد زمینه های لازم برای انجام معامله و نقل و انتقال درخواستها و سایر اسناد تجاری

۲-۵-۳-۱- سیستم ارتباطی

سیستم ارتباطی وظیفه انتقال اطلاعات را بین مشتری و فروشنده بر عهده دارد. بر خلاف معاملات انجام شده در تجارت سنتی که از یک زبان شفاهی و محاوره ای استفاده می کند، سیستم ارتباطی در تجارت الکترونیکی از یک زبان دیجیتالی واحد بهره می گیرد.
در حقیقت وب شامل یک شبکه جهانی از سیستمهای هوشمند است که توسط سیستم ارتباطی به یکدیگر متصل شده اند. حتی سیستمها و دستگاههای بی سیم نیز که نسل جدید و پیشرفته سیستمهای هوشمند هستند، از طریق فناوری سیستم ارتباطی به اینترنت و شبکه های خصوصی متصل می گردند(شجاعی زاده و ملکی زاده ،۱۳۸۳ ،۴۳).

۲-۵-۳-۲- سخت افزار

لزوم وجود سخت افزار در تجارت الکترونیکی بسیار واضح است. دستگاهها و تجهیزاتی که کاربران برای اتصال به اینترنت و سایتهای تجارت الکترونیکی از آنها سود می برند، نظیر کامپیوترها یا گوشیهای موبایل و … از سخت افزارهای ضروری در تجارت الکترونیکی هستند که بدون بکارگیری آنها، امکان اتصال به وب وجود ندارد(شجاعی زاده و ملکی زاده ،۱۳۸۳ ،۴۵).

۲-۵-۳-۳- نرم افزار

نرم افزار به مانند روح پنهان تجارت الکترونیکی است. انواع مختلفی از نرم افزارها در تجارت الکترونیکی نقش اساسی دارند که شامل سیستمهای عامل، مرورگرها، مدیریت بانکهای اطلاعات، انجام معاملات و … می باشند، که البته درک چگونگی عملکرد پیچیده این نرم افزارها در کنار هم به راحتی میسر نیست. استفاده کنندگان از تجارت الکترونیکی اگر به بهبود عملکرد و کارآیی تجارت الکترونیکی توجه دارند، بایستی ارتباط با متخصصان نرم افزار را حفظ نمایند. به هر حال، نرم افزارها و دو جزء دیگر تجارت الکترونیکی یعنی سیستم ارتباطی و سخت افزار به این منظور به وجود آمده اند تا سازمانهای استفاده کننده از تجارت الکترونیکی بتوانند استراتژی و تاکتیکهای تجاری خود را مشخص نمایند(همان منبع،۴۷).

شده است(مدهوشی و صفاری نژاد،۱۳۸۳ ،۱۶۷).
جدول۹-۲ مدلهای تجارت الکترونیک

۲-۵-۴-۱- مدل شرکت با شرکت[۱۲۴]

تجارت الکترونیک شرکت با شرکت اشاره به انجام تجارت توسط شرکتها با یکدیگر با استفاده از اینترنت دارد(چو[۱۲۵]،۲۰۰۵ ،۳۴).
قسمت عمده ای از تجارت الکترونیکی خریدهایی است که در واقع با قصد مصرف انجام نمی گیرد بلکه تولیدکنندگان کالاهای واسطه ای را از تولیدکنندگان دیگر خریداری می کنند. برای خرید بهتر این شرکت ها نیاز به اطلاعات دقیقی در مورد جزییات کالا، فعالیت های ارتقایی، قیمت های دقیق، خدمات پس از فروش و دیگر ویژگی های یک محصول دارند تا با مقایسه آنها بهترین تصمیم را برای خرید محصولات بگیرند. به دلیل حجم زیاد خرید و تأثیر مستقیم آن در بهای تمام شده کالا استفاده از تجارت الکترونیکی اثر عمده ای روی قدرت رقابتی شرکت ها می گذارد. اهمیت این روش هنگامی مشخص می گردد که بدانیم نزدیک به سه چهارم حجم پولی تجارت ا لکترونیکی در این بخش صورت می گیرد. به طور خلاصه با استفاده از B2B بین دو مجموعه تولیدکننده می توان علاوه بر کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت، سرعت تولید را افزایش داد.
برای مثال با برقراری ارتباط شبکه ای بین تولیدکنندگان قطعات خودرو و سازندگان خودرو زمان تحویل خودروهای سفارش یافته، کاهش یافته و از طرف دیگر با استفاده از شبکه اینترنت تحولات عمده ای در مراحل تحویل خودرو، کیفیت و هزینه را شاهد خواهیم بود. قطعه سازان با آگاهی از نیاز خودروسازان محصولات را مطابق با نیاز آنها تولید خواهند نمود. ارتباط بین خودروسازان و قطعه سازان برای سفارش و تغییر قطعه و اندازه های لوازم یدکی به روش سنتی با کاغذ و نامه حداقل بین یک تا دو ماه زمان لازم داشت ولی با روش های جدید اینترنتی زمان این کار به کمتر از یک هفته تقلیل می یابد. همچنین در این روش خودروسازان با کنترل شاخص های کیفیت قطعات خودرو به سرعت می توانند تعداد و موارد قطعات معیوب را سریعًا به خودروسازان اطلاع دهند(مدهوشی و صفاری نژاد،۱۳۸۳ ،۱۶۸).

۲-۵-۴-۲- مدل شرکت با مصرف کننده[۱۲۶]

تجارت الکترونیک شرکت با مشتری عبارت است از فروش کالاها و خدمات به طور مستقیم توسط شرکتها به مصرف کنندگان از طریق اینترنت(چو[۱۲۷]،۲۰۰۵ ،۳۴).
این نوع تجارت الکترونیک، خرده فروشی الکترونیک نیز نامیده می شود. هر گاه یک شرکت بزرگ خدمات یا تولیدات خود را در اختیار یک کمپانی کوچکتر قرار دهد و حال آنکه این کمپانی مشتری های ثابت خود را داشته باشد و به آنها سرویس دهد، این مدل B2C نامیده می شود(شیری،۱۳۸۸ ،۲۲).

۲-۵-۴-۳- مدل مصرف کننده با مصرف کننده[۱۲۸]

شاید برای شما نیز پیش آمده باشد که یک کالا را خریداری کنید ولی پس از مدتی دیگر از آن استفاده نکنید و یا بخواهید آن را با یک مدل جدیدتر عوض کنید. از طرف دیگر افراد زیادی نیز به دلیل قیمت پایین وسایل دست دوم مایل به خرید آنها می باشند. اما معمولا پیدا کردن فروشنده یا خریدار در اینگونه موارد بسیار سخت است. بانکهای اطلاعاتی ایجاد شده در اینترنت این ارتباط بین مصرف کنندگان را به وجود می آورند .
انواع مزایده و مناقصه کالاها از طریق اینترنت نیز در این حوزه از فعالیتها قرار می گیرند. با توجه به استقبال عمومی آینده روشنی برای این بخش پیش بینی می شود. گرچه این روش در حال حاضر از نظر پولی درصد ناچیزی از حجم تجارت الکترونیکی را به خود اختصاص داده، ولی بازار بالقوه بسیار مناسبی در این زمینه وجود دارد. در ضمن جذابیتهای خاص این سبک از کار می تواند مکمل مناسبی برای دیگر انواع تجارت الکترونیکی باشد(مدهوشی و صفاری نژاد،۱۳۸۳ ،۱۶۸).

۲-۵-۴-۴- مدل مصرف کننده با شرکت[۱۲۹]

افرادی که می خواهند خدمات و تولیدات خود را از طریق اینترنت به شرکت ها و

2. مزایای کسب شده از برون سپاری تاثیر مثبتی بر نگرش مدیران نسبت به برون سپاری دارد.

2. مزایای هزینه ای مورد انتظار از طریق برون سپاری تاثیر مثبتی بر کل مزایا درک شده مدیران از برون سپاری دارد.

2. امکان ارتقا و بالابردن توجه بر هسته رقابتی از طریق برون سپاری تاثیر مثبتی بر کل مزایا درک شده مدیران از برون سپاری دارد.

2. دسترسی به منابع خاص از طریق برون سپاری تاثیر مثبتی بر بر کل مزایا درک شده مدیران از برون سپاری دارد.

2. درک بهبود کیفیت از طریق برون سپاری تاثیر مثبتی بر کل مزایا درک شده مدیران از برون سپاری دارد.

گل رشید[۱۶۳](۲۰۱۲) با مقاله ای تحت عنوان برون سپاری فرامرزی خدمات فناوری اطلاعات به عنوان توسعه خدمات جدید هدف دنبال کردن تغییر و مدیریت آن در برون سپاری خدمات فناوری اطلاعات را داشت. او دریافت که تغییر مدیریت آن یک عامل مهم در فرآیند برون سپاری خدمات فناوری اطلاعات است و بررسی این عامل با توجه به توسعه خدمات جدید تصویر کاملی از موارد مربوطه را نشان می دهد. که نمای تصویری این فرآیند در این تحقیق ارائه شده است.
روحانیتا و همکاران[۱۶۴](۲۰۱۰) در کشور مالزی حسابداری با عنوان پس روی برون سپاری رامورد بررسی قرار دادند. هدف آنها از این مقاله این بود که درکی ازفرایند برون سپاری پس روی از دیدگاه مشتری ارائه دهند. در این مطالعه آنها شواهد تجربی از حسابداری پس روی برون سپاری را ارائه دادند. برخی از مسائل ارائه شده توسط مشتریان عبارتند از: عدم پشتیبانی مدیریت، منابع مالی و انسانی محدود، و عدم همکاری فروشندگان(روحانیتا و همکاران ،۲۰۱۰، ۲۴۵-۲۲۵).
لی و همکاران[۱۶۵](۲۰۱۱) مقاله ای تحت عنوان یک چارچوب یکپارچه برای مدیریت ریسک برون سپاری ارائه داده اند و هدف کلی آنها از ارائه این مقاله فراهم کردن چارچوبی کلی برای ارزیابی و شبیه سازی ریسک های برون سپاری در زنجیره تامین است. آنها مفاهیم اساسی آماری، متغیرهای کلیدی عملکرد و خطر ابتلا به برون سپاری را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. و دریافتند که که ترتیب برون سپاری تحویلی تازه اجرا شده طور متوسط زمان انجام کار و هزینه کل را کاهش می دهد. با این حال، حد معینی از ریسک یا عدم قطعیت هنوز هم می تواند با توجه به وجود تغییر و گوناگونی تشخیص داده شود.
اهداف جزئی تراین تحقیق عبارت بود:
(۱) بررسی ریسک ایجاد شده و در حال ظهوردر زنجیره تامین
(۲) پیشنهاد یک روش تجزیه و تحلیل ریسک و مدیریت آن
(۳) طراحی یک مدل ریاضی برای تجزیه و تحلیل ریسک فعالیت های برون سپاری در شبکه های زنجیره تامین
(۴) ارزیابی ریسک برون سپاری از یک تابع خاص در یک شبکه زنجیره تامین با استفاده از روش های کمی و کیفی
زوتشی و همکاران[۱۶۶] (۲۰۱۲) مقاله ای با عنوان بررسی خود گذشتگی و اعتماد به نفس در تصمیم گیری به برون سپاری اراده دادند که هدف آنها از ارائه این مقاله بحث در مورد نیاز به حفظ تعادل در خود گذشتگی و منافع خود در تصمیم گیری برون سپاری است. این بحث به موقع با توجه به تنش هایی که در حال حاضر بین کسانی که می خواهند برون سپاری فرامرزی کنند به عنوان وسیله ای برای افزایش تجارت بین المللی وجود دارد و کسانی که فقط می خواهند برای انجام کسب و کار در داخل برون سپاری کنند.
یافته های مقاله آنها به این صورت است که توجه به خود گذشتگی و اعتماد به نفس در تصمیم گیری برای برون سپاری تعبیه شده است. آنها توصیه کرده اند که تعادلی بین سودآوری و انجام مسئولیت های اجتماعی مورد نیازبطور ایده آل در هر مرحله ای از تصمیم گیری بکار رود. از این رو، مدیران باید در مورد دلایل تصمیم گیری برون سپاری خارجی و روند رسیدن به این تصمیم گیری و تاثیر این تصمیمات بر ذینفعان تفکر انتقادی داشته باشند.
گاندی و همکاران[۱۶۷]در سال ۲۰۱۲ تحقیقی تحت عنوان اولویت بندی خطرات برون سپاری از دیدگاه سیستمیک انجام داده اند که هدف آنها از انجام این تحقیق این است که مدیران پروژه می تواند یک رویکرد سیستمیک به اولویت دادن به خطرات ناشی از برون سپاری از جمله درک درستی از عوامل خارجی داشته باشند . آنها با ارائه فرضیه های زیر:
اولویت بندی ریسک های برون سپاری با توجه به بازار هدف متفاوت است.
اولویت بندی ریسک های برون سپاری با توجه به نوع تکنولوژی متفاوت است.
اولویت بندی ریسک های برون سپاری با توجه به سابقه و تجربه مدیران صنعتی متفاوت است.
اولویت بندی ریسک های برون سپاری با توجه به اینکه آیا برون سپاری داخلی است یا بین المللی متفاوت است.

فصل سوم:روش تحقیق

۱-۳ مقدمه

تحقیق را میتوان تلاشی منظم وسازمان یافته برای بررسی مسأله ای خاص که به یک راه حل نیازدارد توصیف کرد وشامل گامهایی است که طراحی وپیگیری می شوند تاپاسخهایی برای مسأله مورد نظر بدست آید .بدان معنا که نخستین گام در تحقیق عبارتست از آگاهی برزمینه های مشکل آفرین وشناسایی روشن ومشخص مشکلی که به بررسی واصلاح نیازدارد .هنگامی که مشکل یامشکلات مهم مشخص شد می توان گامهای بعدی رابرای گردآوری اطلاعات ،تحلیل داده ها ونمایش عواملی که با مشکل ما پیونددارند پیمود،آنگاه با اقدامات اصلاحی مشکل حل خواهد شد ( سکاران،۱۳۸۱، ۶).
روشهای پژوهش درواقع ابزارهای دستیابی به واقعیت به شمار می روند .درهرپژوهش ،پژوهشگرتلاش می کند تا مناسب ترین روش راانتخاب کند وآن روشی است که دقیق ترازسایر روشهای دیگر قوانین واقعیت راکشف کرده وروابط موجود بین متغیرها راتبیین کند .پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع پژوهش باید در فکر انتخاب روش پژوهش باشد.هدف از انتخاب روش پژوهش آن است که محقق مشخص نماید، چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه دقیق‌تر،آسان‌تر و ارزان‌تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ‌هایی برای پرسش یا پرسش‌های پژوهش مورد نظر کمک کند.
محقق در این فصل ابتدا به بیان نوع و روش پژوهش می‌پردازد، سپس روش جمع آوری داده‌ها، تعیین جامعه آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری بیان می‌شود و در پایان به نحوه واکاوی داده‌ها و آزمون‌های آماری مورد استفاده اشاره خواهد شد.

۲-۳ روش تحقیق

روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است (خاکی، ۱۳۸۷، ۲۰۱).
بطور کلی روشهای تحقیق در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو ملاک زیر تقسیم نمود:
۱-۲-۳ از نظر هدف: از نظر هدف تحقیقات به انواع کاربردی، بنیادی و توسعه ای تقسیم بندی می گردد.تحقیقات کاربردی پژوهش هایی هستند که در پی یافتن راهکارهای جامعه آماری می باشند. تحقیقات توسعه ای در پی افزودن دانش محقق و تحقیقات بنیادی در پی بسط و گسترش تئوری های موجود در یک رشته علمی می باشد.
۲-۲-۳ از نظر ماهیت و روش: غالب فعالیت های تحقیقی یک روش یا استراتژی را نشان می دهند که به سادگی قابل تشخیص است و شامل رویه های مشترک خاصی مانند بیان مسئله، جمع آوری اطلاعات و نتیجه گیری می باشد. راه های مختلفی جهت طبقه بندی مطالعات تحقیقی وجود دارد که می توان از آن قبیل به روش های علّی ، همبستگی، توصیفی و… اشاره نمود (همان منبع، ۲۰۷).
این تحقیق از لحاظ روش در دستۀ تحقیقات علّی قرار می گیرد، زیرا در آن به بررسی رابطۀ علّی بین متغیرها پرداخته شده و در این مسیر از تکنیک آماری معادلات ساختاری که روشی برای بررسی روابط علّی می باشد، استفاده شده است. اما روش انجام تحقیق مذکور بر مبنای هدف تحقیق از نوع کاربردی می باشد، زیرا محقق تلاش دارد پس از طی مراحل جمع آوری اطلاعات از جامعه آماری و تجزیه و تحلیل داده ها، راهکارهایی را در جهت موضوع مورد بررسی ارائه نمایید که می تواند برای جامعه آماری تحقیق سودمند و مورد استفاده باشد .

۳-۳ روش های گردآوری اطلاعات

اطلاعات را می توان به روش های گوناگون ، در مکان های مختلف و از انواع منابع گردآوری کرد. روش های گردآوری اطلاعات مشتمل بر مصاحبه حضوری، تلفنی و یا اینترنتی ، پرسشنامه های حضوری،پستی یا الکترونیکی، مشاهده، ضبط صوتی یا تصویری، مطالعات کتابخانه ای و … می باشد (آذر و مومنی،۱۳۸۰، ۲۵).
در این تحقیق در خصوص جمع آوری اطلاعات مربوط به آزمون فرضیه ها ی تحقیق بطور عمده از روش میدانی استفاده شده است. از طرف دیگر در پژوهش حاضر برای تدوین وتنظیم ادبیات تحقیق و مبانی نظری از منابع موجود فارسی و لاتین قابل دسترسی در کتابخانه ها،مقالات، ماهنامه های تخصصی و نشریات مربوط به موضوع تحقیق،اینترنت و وب سایت های علمی و دانشگاهی و مراکز اسناد و علمی کشور استفاده شده است.

۴-۳ ابزار گردآوری داده ها

پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج سنجش بوده و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه سولات مکتوبی است که حول متغیرهای یک مسئله تحقیق تنظیم شده و به شکل حضوری یا غیر حضوری ، مستقیم یا غیر مستقیم توسط پاسخگو تکمیل می شود(سرمد ،۱۳۷۶، ۱۴۱).
در این پژوهش برای گردآوری داده های مورد نیاز تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه ای که در این تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد، دارای ۱۹ سؤال در رابطه با بررسی تاثیر ظرفیت داخلی لجستیک شرکت و برون سپاری لجستیک بر عملکرد شرکت در محیط تجاری الکترونیکی می باشد.
سوالات پرسشنامه با استفاده از پرسشنامه ای با منبع چو و همکاران (۲۰۰۸) [۱۶۸] طراحی گردیده است. همچنین در ابتدای پرسشنامه سؤالاتی نیز در جهت شناخت ویژگیهای جمعیت شناسی جامعه آماری مطرح شده است. این مولفه ها شامل: (سن،جنسیت ، تحصیلات و وضعیت تاهل) می باشند.
برای اندازه گیری شاخص ها در پرسشنامه از طیف پنج گزینه ای لیکرت استفاده شده است که یکی از رایج ترین مقایس های اندازه گیری به شمار می رود. نحوۀ امتیازدهی نمرات پرسشنامه براین اساس به شرح زیر است:
۱- کاملا مخالفم ۲- مخالفم ۳- نظری ندارم ۴- موافقم ۵- کاملا موافقم
تعداد و ترکیب سوالات بر اساس متغیرهای تحقیق در جدول۱-۳ زیر ارائه شده است.

جدول ۱- ۳ : ترکیب سوالات بر اساس متغیرهای تحقیق

۱۰

۱۰- ۱

۸۲۷/۰

برون سپاری فعالیت های لجستیک

۵

۱۵- ۱۱

۸۵۵/۰

عملکرد شرکت

۴

۱۹- ۱۶

۷۸۰/۰

کل پرسشنامه

۱۹

۱-۱۹

۹۱۹/۰

۶-۳ جامعه آماری

جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد(سکاران،۱۳۸۱، ۲۹۴).
در انجام هر تحقیق مشخص کردن جامعه آماری یکی از ضروریات می باشد زیرا بایستی محقق حوزه کاری خود را از پیش بداند تا بتواند در مورد آن به گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز برای بررسی و تحلیل بپردازد. جامعه آماج تحقیق است و منظور از عمل گردآوردن داده ها ، استخراج نتایج جامعه می باشد.یا به بیان ساده تر در هر بررسی آماری، مجموعه عناصر مورد نظر را جامعه می نامند. یعنی جامعه مجموعه تمام مشاهدات ممکن است که می توانند با تکرار یک آزمایش حاصل شوند. جامعه آماری این تحقیق کارخانه ایران خودرو در شهر تهران می باشد .

۷-۳ تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری

نمونه آماری عبارتست از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگی های اصلی جامعه آماری باشند (آذر و مومنی،۱۳۸۰، ۶).
از آنجایی که نظر سنجی از تمامی جامعه آماری به علت پراکندگی و گستردگی مقدور نیست لذا به انتخاب نمونه از جامعه مبادرت ورزیده می شود. در حقیقت نمونه گیری، انتخاب بخشی از جامعه بعنوان نماینده آن جامعه است و از آنجایی که بررسی تمام اعضا جامعه زمان زیادی نیاز داشته و از نظر هزینه مقرون به صرفه نمی باشد، به ناچار باید اقدام به نمونه گیری نمود.
جهت نمونه گیری می توان از اصول تعیین حجم نمونه در تحلیل رگرسیون چند متغیری در مدل یابی ساختاری استفاده نمود. در تحلیل رگرسیون چند متغیری نسبت تعداد نمونه به متغیرهای مستقل نباید از ۵ کمتر باشد، در غیر اینصورت نتایج حاصل از معادلۀ رگرسیون چندان تعمیم پذیر نخواهد بود. نسبت محافظه کارانه تر ۱۰ مشاهده به ازای هر متغیر مستقل پیشنهاد شده است . براساس دیدگاه جیمز استیونس حتی در نظر گرفتن ۱۵ مشاهده به ازای هر متغیر پیش بین در تحلیل رگرسیون چند گانه با روش معمولی کمترین مجذورات استاندارد، یک قاعده سرانگشتی خوب بشمار می آید (غفاری آشتیانی، ۱۳۸۷، ۹۳).
در این تحقیق حجم نمونه براساس فرمول زیر محاسبه شده است:
۵q ≤ n ≤ ۱۵q
چون تعداد سؤالات پرسشنامه ۱۹ سوال است، حداقل نمونه باید بین دو مقدار ۹۵ و ۲۸۵ باشد. پس از توزیع پرسشنامه تعداد پرسشنامه های تکمیل شده به ۱۴۷ عدد رسید که در بازه مورد نظر قرار داشت و تجزیه و تحلیل اطلاعات در فصل چهارم بر اساس این تعداد نمونه انجام گرفته است. لازم به ذکر است که به منظور توزیع پرسشنامه ها از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است.