فصل دوم: ادبیات تحقیق

بازارچه مرزی

بازارچه مرزی محوطه ای است محصور واقع در نقطه صفر مرزی و در جوار گمرکات مجاز به انجام تشریفات ترخیص کالا یا مکانهایی که طبق تفاهم نامه های منعقد شده بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همجوار تعیین می‌شود. اهالی دو طرف مرز می توانند کالاها و محصولات مورد نیاز را با رعایت مقررات صادرات و واردات و ضوابط مقرر در قانون برای داد و ستد در این بازارچه ها عرضه نمایند.
بازارچه های مشترک مرزی به منظور توسعه اقتصادی روستاهای مرزنشین پا به عرصه وجود نهادند و به منظور ایجاد تحول نسبی در تولید و اشتغال، تثبیت جمعیت مرزنشین در مرزها، افزایش درآمد و نهایتاً توسعه پایدار مناطق مرزی در دو دهه اخیر همچنان به فعالیت خود ادامه داده اند.
این بازارچه ها در چارچوب اهداف تعیین شده می بایست علاوه بر تسریع و تسهیل در امر صادرات غیر نفتی، در رشد و شکوفایی و توسعه اقتصادی مناطق مرزی نیز مفید واقع شده و اشتغال مستقیم یا غیر مستقیم تعداد زیادی از ساکنان منطقه را در ارتباط با حمل و نقل و تهیه کالاهای صادراتی فراهم سازند[۳].

تاریخچه ایجاد بازارچه ها در کشور.

طرح ایجاد بازارچه های مرزی همسو با راهبرد توسعه استان های مرزی، با محوریت بخش بازرگانی و هماهنگ با برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور برای اولین بار درسال ۱۳۷۱ از سوی وزارت کشور تهیه و ارائه گردید. .
البته چند سال پیش از آن در ژانویه سال ۱۹۹۰ میلادی نیز توافق نامه همکاری های بازرگانی میان ایران و پاکستان در ارتباط با مبادلات تجاری مرزی به امضا رسیده بود. ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و رفاه، توسعه روابط اقتصادی و تجاری مناطق مرزی و شکوفایی روستاهای مرزی، کاهش قاچاق و فعالیت های غیر مجاز در مناطق مرزی از جمله اهدافی است که در این طرح از آنها به عنوان عوامل موثر در ایجاد بازارچه های مرزی یاد شده است. نهایتاٌ ایجاد بازارچه های مرزی مشترک مطرح و به عنوان یکی از طرح های بنیادی و اساسی توسعه استان های مرزی مورد تصویب هیأت دولت قرار گرفت. یافته در سه دهه آخر نشان می دهد توسعه مبادلات مرزی در قاالب مقررات و قوانین حقوقی می تواند محرک خوبی برای افزایش مبادلات کالا به صورت رسمی،گسترش همکاری همه جانبه،کاهش قیمت های کالاها،درآمدزایی،اشتغال و امنیت برای مرزنشینان باشد[۴]

ایجاد بازارچه: .

مطابق قوانین و مقررا ت موجود دولت می تواند در هریک از مناطق مرزی که ایجاد بازارچه مرزی را مفید تشخیص می‌دهد با رعایت اولویت نظیر استعداد محلی، ضرورت اشتغال و توسعه روابط تجاری با کشور همسایه نسبت به ایجاد آن اقدام نماید. .
ایجاد تأسیسات اداری و زیربنایی، همچنین تأسیسات مورد نیاز گمرک برای استقرار مأموران خود و سایرسرمایه گذاری‌ها در بخش ایرانی بازارچه مرزی، به عهده استانداری است ولی از نظر احداث بازارچه در نقطه صفر مرزی، چگونگی حفظ انتظامات وکنترل تردد افراد باید با مرزبانی هماهنگی لازم بعمل آید.
چگونگی فعالیت و تردد افراد به بازارچه را استانداری محل با صدور مجوز مشخص می‌کند
دستگاه های متولی بازارچه:
استقرار گمرک در درب ورود و خروج بازارچه ضروری بوده و اعمال مقررات صادرات و واردات و نظارت بر رعایت آن در بازارچه بر عهده گمرک می‌باشد. همچنین از سایر نهادهای مرتبط می توان به دستگاه های ذیل اشاره نمود. .
نماینده استاندارد و تحقیقات صنعتی به منظور بررسی و تأیید کیفیت کالای صادراتی نهاد گذرنامه به منظور بررسی و کنترل گذرنامه مسافران ورودی و خروجی قرنطینه دامی به منظور نظارت بر واردات میوه ها، حبوبات، گیاهان و غلات قرنطینه دامی به منظور نظارت بر فرآیند واردات دام زنده
درآمد بازارچه ها :
بازارچه های مرزی به شکل درآمد- هزینه اداره می گردند. به این صورت که در قبال درآمد اخذ شده مجاز به انجام هزینه های مربوطه می باشند. منابع درآمدی بازارچه ها شامل:
درآمد حاصل از اجاره غرفه توسط پیله وران
درآمد حاصل از اخذ عوارض کالاهای صادراتی
درآمد حاصل از اجاره بهای انبارها
درآمد حاصل از سایر خدمات ارائه شده از قبیل باسکول، حمل و جا به جایی غرفه ها، پارکینگ، رستوران و…. می باشد[۵].
اشتغال و تامین معیشت ساکنان مناطق مرزیفکنترل قاچاق کالا،افزایش امنیت مرزها،شکوفایی اقتصاد محلی،افزایش رونق مناطق شهری و روستایی محدودهای مرزی از مهم ترین اهداف راه اندازی بازارچه های مرزی است.[۶]

تنظیم قراردادهای بین المللی