برای دانلود متن کامل این فایل به سایت torsa.ir مراجعه نمایید.

 

۲-۲۲-رشد درآمد(GR)

 

 

رشد درآمد بر اندازه‌گیری تغییرات صورت گرفته در سطح درآمد شرکت ها می‌پردازد، افزایش درآمد به معنای افزایش فرصت‌های شرکت برای رشد می‌باشد. برای محاسبه نرخ رشد درآمد از فرمول زیر استفاده می‌شود:
۱۰۰%× (۱ – (درآمدt-1 / درآمدt))=رشد درآمد

 

 

۲-۲۳- ارزش بازار به ارزش دفتری(MTB)

 

 

ارزش دفتری بیانگر ارزش جاری یک سهم است که محافظه‌کارانه‌ترین برآورد از ارزش آن است. ارزش دفتری مبنایی برای پیش‌بینی سودهای آتی است که برای تعیین ارزش ذاتی سهام  به‌کار می‌رود. البته به جز مواردی که هیچ‌گونه سود نقدی به سهامداران پرداخت نمی‌شود، یعنی درصد تقسیم سود صفر است. بنابراین مشخص می‌شود که در بیشتر مدل‌ها، سودهای آتی تضمین شده نیست.
یکی از روش‌های عمومی شناخته شده جهت اندازه‌گیری دارایی‌های نامشهود وسرمایه فکری است. این ارزش از طریق اختلاف ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت محاسبه می‌شود. این روش علی‌رغم سادگی دارای برخی مشکلات در اندازه‌گیری و تفسیر نتایج می‌باشد. ارزش دفتری بستگی به استاندارد ملی و یا بین المللی دارد که بر اساس آن حسابها تهیه شده‌اند که ممکن است در عمل ارزش دفتری را دستخوش تغییر نمایند. از طرف دیگر ارزش سهام در بازار همواره در حال تغییر است که نتایج حاصله را صرفاً برای زمان کوتاه معتبر می‌سازد .با این حال در مواردی می‌توان از این نسبت به شکل درست استفاده کرد. برای مثال در هنگامی‌که قصد داریم، دارایی‌های فکری یک شرکت را در مقایسه با سایر رقبا در صنعت بسنجیم. نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری با محاسبه‌ای ساده از طریق تقسیم ارزش بازار(MV) به ارزش دفتری(BV) سهام شرکت بدست می‌آید.
MV= تعداد سهام × متوسط قیمت سالانه بر اساس میانگین قیمت‌های ماهانه

 

 

۲-۲۴- چارچوب نظری تحقیق

 

 

سرمایهگذاران، اعتباردهندگان و مدیران در جستجوی شاخص به موقع و قالب اتکاء برای اندازهگیری ثروت سهامداران هستند. با بهرهگیری از چنین شاخصی، سرمایه‌گذاران درباره فروش یا نگهداری سهام، اعتباردهندگان درباره امنیت سرمایهگذاری خود مدیران درباره عملکرد خود و بخش‌های مختلف شرکت قضاوت خواهند کرد(نوروش و همکاران، ۱۳۸۳).
هدف سرمایهگذاران تحصیل سود و به حداکثر رساندن ثروتشان است. سرمایه‌گذاران با انجام سرمایه‌گذاری، مصرف فعلی سرمایه خود را به تعویق میاندازند تا در آینده به امکان مصرف بیشتری دست یابند. از اینر در جهت تحقق این امر، در دارایی‌هایی که دارای بازدهی بالا در ریسک نسبتاً پایینی هستند، سرمایه گذاری می‌کند. نرخ بازده یک ورقه بهادار، عامل اصلی در انتخاب سرمایهگذاری محسوب می‌‍‌شود(نورش و همکاران، ۱۳۸۶).
تبیین ضرورت استفاده از سرمایه فکری بخوبی توسط نونکا بعنوان یکی از پیشگامان مدیریت دانش بیان شده است:
در اقتصادی که تنها اطمینان و قطعیت، بی‌اطمینانی و عدم قطعیت است، یک منبع پایدار و مطمئن برای کسب برتری رقابتی در سازمان‌ها دانش است…. شرکت‌های موفق، شرکت‌هایی هستند که دائماً دانش جدیدی تولید و آنرا در سراسر سازمان‌ها منتشر کرده و پیوسته بدنبال تکنولوژی‌ها و محصولات جدید هستند(شائمی برزکی،۱۳۸۴).
امروزه اغلب سازمان‌ها در پی اجرای برنامه‌های مدیریت دانش یا به عبارتی مدیریت سرمایه فکری خویش هستند. برای مثال، ۸۰ درصد شرکت‌های فورچون دارای کادر مدیریت دانش هستند، شرکت فورد ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ بخاطر اجرای اثربخش برنامه مدیریت دانش توانست حدود یک میلیارد دلار صرفه‌جویی کند. مطالعات همچنین نشان می‌دهدکه رویکرد مبتنی بر دانش می‌تواند اثربخشی اتحادهای استراتژیک را افزایش دهد(بوتیس،۲۰۰۲).
در جوامع دانش محور کنونی، بازده سرمایه‌های فکری به کارگرفته شده بسیار بیشتر از بازده سرمایه‌های مالی به‌کارگرفته شده است که در مقایسه با سرمایه فکری، نقش و اهمیت سرمایه های مالی در تعیین قابلیت سودآوری پایدار کاهش چشمگیری یافته است. به عبارت دیگر، می‌توان چنین متصور شد که میان میزان برخورداری شرکت‌ها از دارایی‌های نامشهود و دانش از یک طرف و ارزش واقعی سرمایه‌های فکریشان (و در نهایت ارزش بازاری سهام شرکت‌ها) از طرف دیگرف رابطه مستقیمی وجود دارد. به دلیل افزایش اهمیت نسبی سرمایه فکری( به عنوان مهمترین بخش از سرمایه شرکت) در سودآوری پایدار و مستمر و بلند‌مدت، اکثر شرکت‌ها در پی یافتن جواب‌های مناسب برای پرسش‌های اساسی در زمینه سرمایه‌های فکری می‌باشند(انواری رستمی و رستمی،۱۳۸۴).
در ارتباط با توسعه و رشد سریع اقتصاد جهانی، در طول سه دهه گذشته، سرمایه فکری یک محرک حیاتی در جهت تقویت شرکت‌ها بوده است و اکثر شرکتها در پی یافتن روش‌های اندازهگیری سرمایههای فکری و بررسی ارتباط آن با عملکرد مالی‌شان میباشند.
به هرحال چه این توجه از دیدگاه اجتماع اطلاعاتی و اقتصاد دانشمحور باشد وچه براساس نوآوری، تأکید زیادی وجود دارد که سرمایه فکری ابزاری برای تعیین و ارزیابی ارزش شرکت و عملکرد مالی آن است.
در ادامه پیشینه‌ای از تحقیقات انجام شده در زمینه تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکتها گنجانده شده، که گواهی بر این ادعا می‌باشد.

 

 

بر اساس ادبیات و چارچوب نظری ارائه شده و پیشینه‌ای که در ادامه آورده شده مدل مفهومی زیر طراحی شده است:

 

 

نمودار(۲-۱۷) مدل مفهومی پژوهش
 

 

 

۲-۲۵-پیشینه تحقیق

 

 

شواهد زیادی نشان می‌دهد که بین سرمایه فکری و عملکرد مالی شرکت‌ها و ارزش بازارشان رابطه مثبتی وجود دارد. پیشینه تحقیق در دو قسمت، ابتدا تحقیقات خارجی و در ادامه تحقیقات داخلی مرور خواهد شد.
تحقیقات خارجی انجام شده در این زمینه:
ادوینسون از پیشگامان پژوهش در زمینه سرمایه فکری به حساب می‌آید، عنوان تحقیق به چگونگی ارزش‌گذاری سرمایه فکری مربوط می‌شود. ادوینسون، تفاوت بین ارزش بازار و ارزش دفتری را به عنوان ارزش سرمایه‌های فکری تعریف می‌کند. در این تحقیق، سرمایه فکری از سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری تشکیل شده است. سرمایه فکری، دانشی است که می‌تواند به ارزش تبدیل شود( ادوینسون[۱۱۰] ،۱۹۹۶).
پژوهش بونتیس در مالزی نشان داد، بین عناصر سرمایه فکری(انسانی،ساختاری و مشتری) با عملکرد صنایع همبستگی مثبتی وجوددارد. سرمایه انسانی صرفنظر از نوع صنعت بر عملکرد شرکت اثر دارد. سرمایه ساختاری با عملکرد مالی رابطه مثبت دارد( بونتیس،۱۹۹۶).
بونتیس به دنبال مباحث دارایی‌های دانشی سازمان، بونتیس چارچوبی جامع به همراه بررسی مقدماتی که از هر دو جنبه علمی و تجربی، اجزای سرمایه فکری و اثرات آن بر عملکرد سازمانی رابه آسانی قابل فهم می‌کرد. در این تحقیق ساختار سرمایه فکری به سه جزء سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی تقسیم شد( بونتیس ،۱۹۹۸).
کیتسا و همکارانش به بررسی دارایی‌های غیرملموس و سرمایه فکری پرداختند. نتایج رابطه معنادار بین دارایی‌های غیرملموس و سرمایه فکری را تأیید کرد(کیتسا و همکاران[۱۱۱]،۲۰۰۱).
ریاحی اثرات تکنولوژی اطلاعات و تفاوت‌های فرهنگی بر رفتار سازمانی در صنایع خدمات مالی را مورد بررسی قرار داد. به نظر وی، تکنولوژی اطلاعات بر رفتار سازمانی در صنایع خدمات مالی اثر دارد(ریاحی-بلکویی[۱۱۲]،۲۰۰۳).
چن و همکارانش سرمایه فکری را در بانک‌های مالزی اندازه‌گیری کردند. این مطالعه نشان داد که بانک هنگ کنگ گرچه دارای سرمایه فیزیکی کمتری نسبت به بانک “می” است، اما به دلیل آن که بالاترین ضریب سرمایه فکری را داشت، کارآمدترین بانک داخلی شناخته شد(چن و همکاران ،۲۰۰۵).
چین چو و همکارانش رابطه بین سرمایه فکری و ارزش بازار سهام و عملکرد مالی شرکت‌های بورس تایوان را بررسی کردند. آن ها مدل ارزش افزوده سرمایه فکری پالیک(۲۰۰۰) را معیار اندازه‌گیری سرمایه فکری به کار بردند و با اجرای مدل رگرسیون نشان دادن، سرمایه فکری بالاتر شرکت‌ها موجب بهبود عملکرد مالی و افزایش ارزش بازار سهام شرکت ها می‌شود(چین چو و همکاران،۲۰۰۵).
پیوتان و همکارانش رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد مالی در بورس سنگاپور را بر اساس سه شاخص مالی (سود هر سهم، نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده سالانه) بررسی کردند. نتایج نشان داد که بین سرمایه فکری و شاخص‌های عملکرد مالی رابطه مثبتی وجود دارد و تفاوت معناداری بین ضریب سرمایه فکری در صنایع مختلف وجود دارد(پیوتان و همکاران[۱۱۳]،۲۰۰۷).
تان و همکارانش در تحقیق خود ارتباط سرمایه فکری را بر بازده مالی شرکتها بررسی کرده‌اند. نتایج حاکی از آنست که اولاً بین سرمایه فکری و بازده مالی فعلی و آتی شرکت‌ها رابطه مثبت معناداری وجود دارد، ثانیاً سرمایه فکری در بازده مالی شرکت‌ها در صنایع مختلف متفاوت می‌باشد(تان و همکاران،۲۰۰۷).
کامت نشان داد که در بین اجزاء سرمایه فکری، سرمایه انسانی تأثیر عمده‌ای روی سوددهی، بهره‌وری و ارزش شرک‌ های داروسازی در هند داشته است(کامت،۲۰۰۸).