بدهی

حقوق صاحبان
سهام

شکل ۲-۱- مدل ترازنامه روابط بین مکانیزمهای درونی و بیرونی
این مدل به ترازنامه معروف است. سمت چپ شکل، مبانی حاکمیت داخلی است.
مدل ترازنامه
مدیریت، کارگزار سهامداران است و تصمیم گیری در مورد سرمایهگذاری در دارائیها و چگونگی تامین مالی آنها بر عهده اوست. اعضای هیات مدیره در راس سیستم کنترلهای داخلی، مسئولیت راهنمایی و نظارت مدیریت، استخدام، اخراج و جبران خدمت مدیریت ارشد را به عهده دارد. سمت راست شکل، عناصر حاکمیت خارجی که تامین کننده نیاز شرکت در مواقع افزایش سرمایه است را نشان میدهد و بیانگر جدائی بین تهیه کنندگان سرمایه و اداره کننده آن در شرکتهای سهامی عام است. این جدائی، افزایش توجه به ساختارهای حاکمیت شرکتی را به دنبال دارد. مدل، رابطه بین سهامداران و هیات مدیره را در بر دارد. سهامداران، آخرین مدعیان در شرکت هستند آنها اعضای هیات مدیره را انتخاب میکنند و این هیات مدیره است که در برابر این امانت، مسئولیت دارد (رضائی، ۱۳۸۵).
مدل فراترازنامه
این مدل، با دیدگاه جامعتری به شرکت و حاکمیت آن مینگرد و سایر مشارکت کنندگان در شرکت که شامل، کارکنان، عرضه کنندگان و مشتریان میباشد را ملحوظ میدارد. این مدل که در شکل (۲-۲) نشان داده شده است، محیط اجتماعی، سیاسی، قوانین و مقررات و بازارهائی که شرکت در آن فعالیت میکند را منعکس میکند و شرکت را از دیدگاه ذینفع میبیند(گیلان، ۲۰۰۶).
یک شرکت میتواند به عنوان یک رشته از قراردادها بین شرکت و هر یک از ذینفعان آن توصیف شود. هر قرار تا حدودی تحت کنترل مدیریت است و در عین حال مدیریت را تحت فشار قرار می دهد. علاوه بر آن هر قرار داد بر سود آوری و ریسک شرکت و بنابراین بر ارزش بازار سهام شرکت تاثیر میگذارد(حساس یگانه، ۱۳۸۵).
اعضای هیئت مدیره
مدیریت
بدهی
حقوق صاحبان سهام
دارائیها
کارکنان
مصرف کنندگان
سهامداران
اعتبار دهندگان
سیاستها
بازارها
قوانین/مقررات
جوامع
فرهنگ
شکل ۲-۲- مدل فرا ترازنامه که عوامل محیطی همچون سیاستها و قوانین را نشان میدهد.

۲-۴- چارچوب نظری حاکمیت شرکتی

چند چارچوب نظری متفاوت که برخواسته از تئوریهای متفاوتی هستند برای توضیح حاکمیت شرکتی مطرح شدند که هر کدام با استفاده از واژگان متفاوت و به صورتی متفاوت به این موضوع پرداختهاند که این تفاوتها ناشی از زمینه علمی متفاوت آنهاست(حساس یگانه، ۱۳۸۴).
سه تئوری مطرح در این زمینه، تئوری نمایندگی[۱۲]، تئوری هزینه معاملات[۱۳] و تئوری ذینفعان[۱۴] میباشد که هر کدام لنزهای مجزایی هستند که از طریق آنها میتوان به موضوع حاکمیت شرکتی پرداخت.
۲-۴-۱- تئوری نمایندگی

شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، ۸۴-۸۲

فرحناز قنبری

فصل سوم:
روش شناسی پژوهش

۳-۱- مقدمه

این فصل شامل روش تحقیق، جامعه آماری تحقیق، نمونه تحقیق، روش جمع آوری دادهها، ابزار جمع آوری دادهها و روش تجزیه و تحلیل داده ها میباشد.

۳-۲- روش تحقیق:

تحقیق حاضر از نظر کنترل شرایط پژوهش یک بررسی پیمایشی[۷۱] تحلیلی است که در نیمه اول سال ۱۳۹۴ انجام شد. پژوهش حاضر از نظر هدف اکتشافی- توصیفی و از نوع همبستگی می باشد.

۳- ۳- جامعه آماری:

جامعه آماری پژوهش، کلیه شرکتهای بیمه تهران برای دوره زمانی ۵ ساله از سال ۱۳۸۹ لغایت ۱۳۹۳میباشد.

۳- ۴- نمونه پژوهش:

روش نمونه گیری این پژوهش از نوع روش حذفی میباشد. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه شرکتهای بیمه تهران برای دوره زمانی ۵ ساله از سال ۱۳۸۹ لغایت ۱۳۹۳میباشد که با استفاده از روش حذفی شرکتهای دارای ویژگیهای زیر انتخاب شد.
شرکت باید قبل از سال۸۹ در بورس پذیرفته شده و از ابتدای سال ۸۹ سهامش در بورس معامله شده باشد.
پایان سال مالی این شرکت باید پایان اسفند ماه هر سال بوده و شرکت نباید در فاصله سالهای مورد بررسی تغیر سال مالی داده باشد.
شرکتها بیشتر از ۶ ماه وقفه معاملاتی نداشته باشند.
در طول سالهای مورد مطالعه زیان نداشته باشد.
جزء شرکتهای سرمایهگذاری و واسطهگری مالی نباشد.

۳-۵- ابزار اندازه‌گیری:

در این پژوهش از ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار اندازهگیری عملکرد استفاده شدکه نحوه محاسبه آن به صورت زیر میباشد:
 
که در فرمول بالا عناصر زیر وجود دارند:
یک تعریف خاص از سرمایه = CAPITAL
نرخ هزینه سرمایه = C
سود خالص عملیاتی بعد از کسر مالیات= NOPAT
یعنی سود عملیاتی که به طریقه حسابداری محاسبه شده را از صورتهای مالی استخراج کرده و پس از کسر مالیات مربوط به آن، تعدیلات حسابداری را که به علت اصل محافظهکاری باعث کاهش سود شدند را به آن اضافه خواهیم کرد، تا سود اقتصادی به دست آید.
دادههای مورد استفاده در این پژوهش از نوع ثانویه میباشند که از طریق مشاهده صورتهای مالی جمع آوری شد .
اطلاعات صورتهای مالی نیز از طریق پایگاههای زیر گردآوری شد .
۱- نرم افزار اطلاعاتی تدبیر پرداز و رهاورد نوین .
۲- صورتهای مالی حسابرسی شده شرکتهای پذیرفته شده در بورس که نزد کتابخانه سازمان بورس تهران موجود است .
۳-بانک اطلاعاتی جامع شرکت های پذیرفته شده در بورس(سایت اینترنتی سازمان بورس تهران).

۳-۶- تجزیه و تحلیل داده‌ها:

پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی می باشد و با استفاده از روش همبستگی صورت گرفت.
تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از بسته نرمافزاری Spss نسخه ۲۰ و روشهای آمار توصیفی و استنباطی و در قالب تنظیم جداول توزیع فراوانی صورت گرفت.

متغیر وابسته این تحقیق عملکرد شرکت ها میباشد؛ و مکانیزمهای حاکمیت شرکتی متغیرهای مستقل این تحقیق میباشند که در زیر به تبیین آنها پرداخته شده است.
۳-۷-۱- متغیر وابسته
 
که در فرمولهای محاسباتی بالا عناصر زیر وجود دارند:
CAPITAL یک تعریف خاص از سرمایه=
C نرخ موزون هزینه سرمایه =
NOPAT = سود خالص عملیاتی بعد از کسر مالیات
برای محاسبه سود و سرمایه دو دیدگاه عملیاتی و تامین مالی ارائه شده است، ما در این تحقیق، برای محاسبه سود اقتصادی از رویکرد عملیاتی بهره جستیم. یعنی سود عملیاتی که به طریقه حسابداری محاسبه شده را از صورتهای مالی استخراج کرده و پس از کسر مالیات مربوط به آن، تعدیلات حسابداری را که به علت اصل محافظهکاری باعث کاهش سود شدند را به آن اضافه میکنیم، تا سود اقتصادی به دست آید.
 
 
ارزش دفتری بدهیهای بهرهدارD:
ارزش بازار حقوق صاحبان سهام: E
میانگین موزون هزینه سرمایه: C
نرخ هزینه بدهی:
نرخ هزینه سرمایه سهام عادی و سود انباشته:
هزینه سرمایه سهام عادی وسود انباشته از رابطه زیر محاسبه میشود:
 
که در آن:
D0 سود نقدی هر سهم در دوره جاری =
P0 قیمت جاری بازار هر سهم=
g نرخ رشد سود سهام =
نرخ رشد سود سهام, به صورت زیر و با فرض پایدار بودن نسبی نسبت انباشت سود و بازده ارزش ویژه محاسبه شده است(جهانخوانی و عبدالله زاده،۱۳۷۲).
نسبت انباشت سود= سود تقسیم نشده همان سال/سود خالص همان سال
ROE = سودخالص /ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
g= نسبت انباشت سود * ROE
هزینه بدهی
نرخ هزینه بدهی بر اساس فرمول زیر محاسبه شده است:
نرخ بهره بدهی  (۱-t)
در این تحقیق برای محاسبه نرخ هزینه بدهی، آیین نامه نحوه اعطای تسهیلات بانکی به واحدهای صنعتی، تولیدی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به متغیر بودن نرخ تسهیلات برای صنایع مختلف، از میانگین موزون نرخ تسهیلات استفاده شده که در نتیجه آن نرخ تسهیلات سال ۸۱، ۱۷% و سالهای ۸۲ و ۸۳، ۱۶% و سالهای ۸۴ و ۸۵، ۱۶٫۵% در نظر گرفته شده است.
نرخ موثر مالیاتی بر اساس قانون جدید مالیاتهای مستقیم مصوب ۲۷/۱۱/۸۰ و با در نظر گرفتن معافیت ۱۰ درصدی مالیات شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران لحاظ شده است. بر این اساس نرخ موثر مالیاتی ۲۲٫۵ % میباشد.
۳-۷-۲- متغیرهای مستقل
درصد مالکیت اعضای هیات مدیره
در این تحقیق به درصد سهامی که مدیران اجرایی و غیر اجرایی شرکت در اختیار دارند، اطلاق میشود.
درصد مالکیت سرمایهگذاران نهادی
آن درصد از سهام عادی شرکت که در اختیار موسسات و نهادها میباشد. که مقدار مرب
نسبت مدیران غیر موظف در هیات مدیره
تعداد مدیران غیر موظف در هیات مدیره که شرکت در آن سال داشته، به کل اعضای هیات مدیره.
تمرکز قدرت[۷۲]

تی آن وابسته نیست، بلکه کاملا تابع تفاوت های درونی نظامی است که به آن تعلق دارد. به گفته سوسور، «فقط تفاوت ها وجود دارنند، بدون هر گونه وجه ایجابی.»” (همان: ۴۶۰-۴۵۹)
«ماهیت اختیاری» نشانه را می توان مهمترین کشف سوسور تلقی کرد. بسیاری از بحث هایی را که او در زمینه زبان شناسی مطرح می کند، جز به موجب ارجاع به این خصلت اساسی نشانه قابل طرح نیست. این امر هر چند ساده و رسا به نظر می رسد، اما از از ابعاد و ملزوماتی برخوردار است که بسط و شکوفایی درخور آنها می تواند ظرفیت تحول بسیار بنیانی و اساسی را در علوم انسانی برای ما آشکار نماید.
سوسور گرچه آشکارا ساختارگرایی را بر زبان جاری می سازد، اما با تمرکز بر اهمیت رابطه ها و نظامی که
Signifier (1)
Signified (2)
بر مبنای آن شکل می گیرد، آنچه را که به صورت زمزمه های خاموش، دغدغه های ضمنی و مکنون در درون نظریات متفکران پیشین نهفته بود، صراحت می بخشد.
۲-۴-۲ کلود لوی استروس
لوی استروس و رولان بارت را می توان جدی ترین پیروان فردینان سوسور تلقی کرد. آنچه را که سوسور در زبان شناسی انجام داده بود، استروس و بارت در حوزه های دیگر حیات اجتماعی از جمله انسان شناسی، اسطوره شناسی، نقد ادبی و نشانه شناسی تعمیم دادند. کمتر متفکر و نظریه پردازی را می توان یافت که در عین وفاداری نسبتا دقیق به ایده ها و اصول بنیادین یک جریان فکری، حوزه ها و قلمرو وسیع دیگری را به آن اضافه نماید. لوی استروس با تاثیرپذیری از نظریه زبان شناسی سوسور، یک عمر در مسیر بسط ساختارگرایی در قلمرو انسان شناسی و اسطوره شناسی گام برداشت. از نظر استروس، میان ساختارهای زبانی و ساختارهای اجتماعی شباهت زیاد وجود دارد. ساختار زبانی و ساختار حاکم بر جامعه انسانی دو چیز نیستند، بلکه یک چیز هستند. ساختار اجتماعی همان ساختار زبانی است، اما در الگو و جلوه ای متفاوت. از نگاه او، ساختارگرایی امری فطری است که ریشه در طبیعت و سرشت ذهن آدمیان دارد. ساختارگرایی چه در عرصه زبان شناسی و چه در عرصه زبانی، تجلیات ساختار درونی ذهن آدمی است.
” نقطه حرکت تفکر ساختار لوی – استروس در باور او به وجود فرایندها و ساز و کارهای مشابه در اندیشه انسان است. این فرایندها، خارج از زمان و مکان قرار می گیرند؛ یعنی در زمان های متفاوت و در مکان های متفاوت تغییری نمی کنند، البته این ساختارها به باور لوی – استروس، عمیق ترین ساختارهای ذهنی انسان هستند که ساختارهای دیگری بر فراز آنها فرو نشسته است.” (فکوهی،۱۳۸۶: ۱۸۷)
انسان شناسی معاصر غالبا به بررسی سازمان جوامع خاص می پردازد. این رشته غالبا به صورتی از کارکردگرایی گرایش دارد، زیرا نهاد ها و پدیده های اجتماعی را بر حسب فایده علمی آنها در آن فرهنگ بررسی می کند. بررسی آرای لوی استروس به عنوان انسان شناس معاصر فرانسوی که سهم بسیار مهمی در ارتباط با پیوند دادن ساختارگرایی و اسطوره شناسی حائز اهمیت می نماید.
اعتقاد استروس بر این اساس استوار است که یک ساکن دارای امتیاز در جهان نیست، بلکه یک نمونه ی در حال گذر است که رد پای او هر چند به صورت بسیار کمرنگ در هنگام متمایز شدن باقی می ماند و این طبعت نیست که انسان را می سازد بلکه فرهنگ است که سازنده ی انسان است.
استروس این پرسش کلیدی را مطرح می کند که چرا علی رغم تفاوت های بسیار در زمینه ی فرهنگ های مختلف، اسطوره ها شبیه یکدیگر هستند. او در پاسخ به آن پرسش متذکر می شود که اسطوره یک زبان است، چرا که باید روایت شود و البته نسبت به زبان پیچیده تر است. لوی استروس شباهت های زبان و اسطوره را چنین بیان می کند: “
۱- اسطوره از واحدهایی ساخته می شود که طبق قوانین خاصی در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
۲- این واحدها به ایجاد مناسباتی با یکدیگر می پردازند که بر مبنای تضاد است و همین امر پایه ساختار اسطوره را شکل می دهد.

br />پایان بخش قسمت ابتدایی این فصل؛ سخن مهم رولان بارت در مقاله ی کلاسیک خود «مقدمه ای بر تحلیل ساختاری روایت» است که می گوید:
” شکل های روایتی بی شماری در دنیا وجود دارد. نخست، تنوع گونه ها شگفت انگیز است، گونه هایی که هر کدام در رسانه های گوناگون گسترش می یابد، انگار همه ی مواد موجود در جهان را می توان ظرفی برای بیان داستان های بشر دانست. برخی از محمل های روایت عبارتند از زبان ملفوظ شفاهی یا مکتوب، تصاویر ثابت یا متحرک، ایماها و اشاره ها، و آمیزه ی نظام مند همه ی این موارد؛ روایت در اسطوره (۱) ، افسانه (۲) ، حکایت اخلاقی، قصه (۳) ، داستان کوتاه، حماسه، تاریخ، تراژدی، درام[تعلیقی] ، کمدی، لال بازی، تابلوهای نقاشی(برای نمونه تابلوی سانتا اورسولا(۴) اثر کاپاچیو(۵)) ، شیشه نگاره های کلیسا، فیلم های سینمایی، اخبار محلی، و گفت و شنود های مردم حضور دارد.
از این گذشته، روایت با همه ی شکل های بی پایانش، در همه ی زمان ها، در همه ی مکان ها، و در همه ی جوامع وجود دارد؛ در واقع، روایت با تاریخ نوع بشر آغاز می شود؛ در سرتاسر تاریخ نمی توان مردمانی را یافت که در گذشته و اکنون بدون روایت باشند؛ همه ی طبقات اجتماعی و همه ی گروه های انسانی، داستان های خودشان را دارند و انسان هایی با پیشینه های فرهنگی متفاوت و حتی متضاد از این داستان ها لذت می برند: روایت معمولا به تقسیم بندی میان ادبیات خوب یا بد تن نمی دهد. روایت نیز همچون خود زندگی، فراگیر و فراملی و فرا تاریخی و فرا فرهنگی است.” (بارت ،۱۳۸۷: ۲۷) در واقع بیشتر نظریه پردازان روایت با استناد به این مقاله ی مهم بارت اهمیت بیش از پیش روایت را متذکر می شوند و اذعان دارند که نمی توان منکر جایگاه روایت در زندگی شد، علی الخصوص در عصری که امروز در آن زیست می کنیم به عصر ارتباطات شهرت یافته است.
Myth (1)
Legend (2)
Tale (3)
Saint Ursula (4)
Carpaccio (5)
۳-۲ اَشکال اولیه روایت
همیشه در ارتباط با پیدایش مفاهیم و گزاره های مربوط به علوم انسانی شکل های اولیه آن مدنظر بوده است، طرفه اینکه با توجه به این شکل های ابتدایی سیر شکل گیری آن مفهوم معنا می یابد. به همین منظور نگاهی به نخستین تعابیر درباره ی روایت می پردازیم.
” اولین بحث عمده کهن درباره شکل روایت از افلاطون(۱) نشئت می گیرد. در کتاب سوم جمهوری، افلاطون در مورد تعلیم اولیا که فرمانروایان حکومت آرمانیِ ترسیم شده در این اثر هستند، بحث می کند. برای نشان دادن تاثیر مسلم ادبیات – و در نتیجه اعلام آمادگی برای طرد کامل بسیاری از بخشهای ادبیات از حکومت و کشورش – سخنگوی سقراط یعنی افلاطون توضیح می دهد که همه روایتها از دو بخش تشکیل شده اند: «گفتارها(۲) و قسمتهای بین گفتارها(۳) دربخشهای داستانی(۴) ، شاعر در قالب خودش سخن می گوید در حالی که در قسمتهای تقلیدی به گونه ای سخن می گوید که «انگار شخص دیگری است» (یعنی یکی از شخصیتهاست).افلاطون علیه بخشهای تقلیدی شمشیر را از رو می بندد.»”(ترینس، ۱۳۹۱: ۱۷۴)
ارسطو(۵) در بوطیقا دومین بحث را راجع به روایت مطرح می کند که به نظر می رسد پاسخی است به افلاطون – ارسطو شاگرد افلاطون بوده است- و در واقع این رساله در دفاع از ادبیات نگاشته شده است: ” به نظر ارسطو توجه به تقلید، یعنی رفتار تقلیدی و تصویرسازی هنری، یکی از غرایز انسانی است. به طور خلاصه، از آنجا که ادبیات تقلیدی، خود واقعیت نیست بلکه بازنمودی از واقعیت است، نسبت به تاریخ نگاری«فلسفی تر و جدی تر» است، زیرا ادبیات تقلیدی با حقایق عمومی سر و کار دارد نه موارد خاص. (همان: ۱۷۵) می توان حتی ادعا کرد که ارسطو بیشتر از افلاطون به جلو می رود و مطالبی را مطرح می کند که نشان از درک والای او دارد، او دقیقتر و ظریفتر و ریزتر به جزئیات می پردازد. ارسطو بود که گفت: هدف هنر نگاه داشتن آینه در برابر زندگی است و چون زندگی ترکیبی از کنش هاست، هنر داستان سرایی می بایست از این کنش ها تقلید کند.
Plato (427 B.C – ۳۴۷ B.C) (1)
در زبان یونانی Mimesis (2)
در زبان یونانی Dihegesis Haple (3)
Diegetic (4)
Aristotle (384 B.C – ۳۲۲ B.C) (5)
پیداست پلان که توالی کنش هاست، ضرورت هر داستان به حساب می آید. ارسطو پلان را متشکل از پنج عنصر می دانست: کامل بودن، اندازه، وحدت، ساختار و جهانی بودن. از نظر او، کامل بودن پلان به این است که به مانند کنش هایی که از آن تقلید می کنند، دارای آغاز، میانه و پایان باشد. وحدت پلان مرهون مجموعه ای از رخدادهاست. ساختار نیز به این معناست که هر جز داستان در خدمت تاثیر کلی داستان قرار دارد و سرانجام این که هنر می بایست جهانی باشد. سیمور چتمن (۱) می گوید:
” در نظر ارسطو، تقلید از کنش های جهان واقعی(پراکسیس) ، در شمار مباحثه یا کلام به حساب می آمده که واحدهای سازنده پلات(میتوس) از میان آن انتخاب، و احتمالا سامان دهی مجدد می شده است.”( حری، ۱۳۸۲: ۳۲۳)
پیش از ورود به مقوله تعاریف و پیش فرض ها درباره تفاوت دیدگاهی که فرمالیست ها با ساختارگرایان دارند به نکاتی چند اشاره کنیم، با توجه به اینکه ساختارگرایی بعد از فرمالیسم اتفاق می افتد می توان تاثیری را که فرمالیست ها بر ساختارگراها گذاشتند را به وضوح دید.
” شکل گرایان روس برای اولین بار میان ماده خام داستان؛ فبیولا (۲) و روش های ارائه آن؛ سیوژه (۳) تمایز گذاشتند. از نظر شکلوفسکی (۴) و آیخن باوم (۵) ق
صه، ترتیب واقعی رویدادها به صورت مسلسل و مجرد است در صورتی که طرح، سلسله ای از رخدادهاست آنگونه که راوی تعریف می کند.”(مارتین۱۳۸۲ :۷۷ ) تینیانوف (۶)، دیگر شکل گرای روس تا بدان جا پیش رفت که در جایی گفت: داستان هرگز ارائه نمی شود، بلکه تنها می توان آن را حدس زد. از نظر او داستان در واقع ساختی تخیلی است که روایت شنو، بر اساس اطلاعاتی که از سوی راوی ارائه می شود، آن را در ذهن خود شکل می دهد. بعدها ساختارگرایان متاثر از این نظریه شکل گرایان به این نتیجه رسیدند که در قصه ها دو ساختار مجزا را می توان یافت. داستان (۷) و گفتمان (۸) که در انگلیسی مطابق (story) و (discourse) است.
(۱) Seymour Chatman (1928 – )
Fabula (2)