A9

 

 

A10

 

 

A11

 

 

A12

 

 

A13

 

 

 

 

 

جدول (۴-۸)
برای تشخیص معناداری هر کدام از ضرایب، از جدول ضرایب بالا استفاده میگردد (نحوه استنباط در مورد ضرایب بر اساس مقادیر احتمال است به طوری که اگر مقادیر کمتر از ۰۵/۰ باشد فرض صفر رد میشود و در غیر اینصورت فرض صفر رد نمی گردد.) این آزمون با استفاده از آماره والد انجام شده است. طبق محاسبات، مقادیر سطح معنی داری برای متغیرهای معنی دار به شرح ذیل می باشد :
– مقدار احتمال برای متغیر«مدت زمان همکاری با بانک» برابر با ۰۴۸/۰ ( رابطه منفی و معنادار)
– مقدار احتمال برای متغیر«سابقه چک برگشتی» برابر با ۰۰۴/۰ ( رابطه مثبت و معنادار)
– مقدار احتمال برای متغیر«سابقه بدهی سررسید شده پرداخت نشده» برابر با ۰۰۰/۰ ( رابطه مثبت و معنادار)
– مقدار احتمال برای متغیر«نسبت آنی» برابر با ۰۱/۰ ( رابطه منفی و معنادار)
– در نهایت مقدار احتمال برای متغیر«نسبت مالکانه» برابر با ۰۱/۰ (رابطه منفی و معنادار ) می باشد
بنابراین متغیر های فوق که برگرفته از فرضیه های تحقیق می باشند در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار و مقادیر احتمال برای سایر متغیرها بیشتر از ۰۵/۰ است بنابراین سایر متغیرها در مدل معنادار نیستند.
بنا بر تحلیل فوق در این روش فرضیه های اول، پنجم، ششم، هشتم و یازدهم که به ترتیب عبارتند از” مدت زمان همکاری با بانک، داشتن سابقه چک برگشتی، سابقه بدهی سررسید شده پرداخت نشده، نسبت نقدینگی، نسبت سرمایه گذاری با ریسک عدم بازپرداخت رابطه معناداری وجود دارد” تایید می گردد و مابقی فرضیه ها رد می گردد.
لازم به ذکر است مقادیر احتمال برای متغیر های «نسبت جاری» و «نسبت ارزش ویژه» کمتر از ۱/۰ می باشد یعنی این متغیر ها در سطح اطمینان ۹۰ درصد معنادار می باشند.
مقدار احتمال معناداری برای مقدار ثابت برابر با ۴۹/۰ است که در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنادار نیست لذا در مدل نهایی از آن استفاده نمی کنیم.
۴-۲-۴) روش گام به گام پیشرو:
با استفاده از روش درونی تمام متغیرها در الگوی کلی آورده شده است همانگونه که دیده شد برخی از متغیرها در مدل معنی دار نبوده است ( سطح معنی داری آنها کمتر از ۰۵/۰ نبوده است) در روشهای گام به گام از جمله روش پیشرو ابتدا اولین متغیر معنادار وارد مدل میشود سپس دومین متغیر معنادار تا در نهایت تمام متغیرهای معنادار در مدل باشند.
این روش دارای مزایای زیر است :
مدل بهینه است, یعنی در عین سادگی میزان ضریب تعیین بالایی دارد و یا کاهش ضریب تعیین در آن محسوس نیست.
در صورتیکه متغیرها با هم همخطی داشته باشند در این صورت به صورت همزمان وارد مدل نمی شوند ( در صورتی که دو متغیر با هم همخطی شدید داشته باشند یا به عبارتی همبستگی زیادی داشته باشند به صورت همزمان در مدل معنادار نخواهند بود).
در این بخش و با استفاده از روش گام به گام پیشرو به انتخاب مدل مناسب تنها با متغیرهای معنی دار پرداخته شده است. همانگونه که در جدول (۴-۹) دیده می شود، فرایند انتخاب مدل در پنج گام و با وارد شدن معنی دارترین متغیر تا رسیدن به پنجمین متغیر معنی دار در مدل، انجام شده است. در این روش ورود متغیرها تا هنگام افزایش معنادار میزان کای- دو ادامه می یابد.
 
جدول (۴-۹)
میزان کای – دو در گام پنجم برابر با ۴۳/۱۹۳ است و ناحیه بحرانی در شکل (۴-۲) مشخص شده است :
 
رد H₀
قبول H₀
شکل (۴-۲)
بنابراین مقدار آماره بدست آمده در ناحیه رد فرض صفر قرار می‌گیرد. پس الگوی معنی داری وجود دارد میزان R² کاکس – اسنل برابر با ۶۱/۰ است و این مقدار با مقدار اولیه یعنی هنگامی که تمام متغیرها در الگو حضور داشتند تنها ۰۲/۰ کمتر شده است که مقدار ناچیزی است.
مراحل رسیدن R² کاکس – اسنل در روش پیشرو به مقدار فوق و میزان تاثیر ورود هر یک از متغیرها به شرح جدول (۴-۱۰) می باشد.
 
جدول (۴-۱۰)
در جدول (۴-۱۱) درصد صحت پیش بینی نحوه پرداخت تسهیلات محاسبه شده است به طور کلی در ۱/۹۶ درصد مواقع و با استفاده از الگوی یاد شده می توان نحوه بازپرداخت تسهیلات را به درستی پیش بینی نمود این مقدار نسبت به روش درونی تفاوتی ندارد یعنی الگو با ۵ متغیر به اندازه الگو با استفاده از تمام متغیرها کارآیی دارد.
 
جدول (۴-۱۱)
این جدول نشان می دهد که در مورد پیش بینی مشتریان خوب ۱۳۵ مورد درست تشخیص داده شده است و یک مورد خوب بوده که اشتباهاً بد تشخیص داده شده است( ریسک تجاری) یعنی قدرت پیش بینی مدل برای مشتریان خوب ۳/۹۹ درصد می باشد، و در مورد مشتریان بد ۶۱ مورد درست تشخیص داده شده است و ۷ مورد بد بوده که اشتباهاً خوب تشخیص داده شده است( ریسک اعتباری ) یعنی قدرت پیش بینی مدل برای مشتریان بد ۷/۸۹ درصد می باشد در مجموع قدرت پیش بینی کل مدل ۱/۹۶ درصد محاسبه شده است. در نهایت در جدول (۴-۱۲) ضرایب الگوی پیش بینی برآورد شده است و مدل برآوردی به صورت زیر شرح داده می شود.
Variables in the Equation

مدت زمان همکاری با بانک

 

 

میزان بدهی مشتری

 

 

نوع وثیقه ارایه شده

 

 

معدل مانده حساب

 

 

سابقه چک برگشتی

 

 

سابقه بدهی پرداخت نشده

 

 

مدت زمان بازپرداخت تسهیلات

 

 

نسبت جاری

 

 

نسبت آنی

 

 

سودانباشته به کل دارایی ها

 

 

ارزش ویژه

 

 

فروش به کل دارایی ها

 

 

نسبت مالکانه

 

 

 

 

A1

 

 

A2

 

 

B3

 

 

A4

 

 

A5

 

 

B6

 

 

A7

 

 

A8

 

 

A9

 

 

A10

 

 

A11

 

 

A12

 

 

A13

 

 

 

 

 

جدول (۴-۱۲)
همانگونه که مشاهده می شود در گام پنجم، کلیه ضرایب مدل در سطح معنی داری ۵ درصد بر اساس آزمون والد معنی دار می باشند. بر اساس نتایج تخمین مدل افزایش مدت زمان همکاری مشتری با بانک (A1) تاثیر منفی بر احتمال قصور مشتری دارد، همچنین مشتریانی که دارای سابقه خوب در بازپرداخت تعهدات قبلی/نداشتن سابقه بدهی سرسید شده پرداخت نشده (B6) می باشند احتمال عدم بازپرداخت تسهیلات دریافتی ایشان کمترمی باشد، همچنین افزایش نسبت آنی (A9) که شاخصه مورد نظر در مورد نسبت نقدینگی می باشد نیزتاثیر منفی بر احتمال کوتاهی مشتری در بازپرداخت تسهیلات دریافتی دارد و نیز افزایش نسبت مالکانه (A13) که شاخصه مورد نظر در مورد نسبت سرمایه گذاری می باشد تاثیر منفی بر احتمال کوتاهی مشتری در بازپرداخت تسهیلات دریافتی دارد و در نهایت داشتن سابقه چک برگشتی (A5) تاثیر مثبت بر احتمال کوتاهی مشتری در بازپرداخت تسهیلات دریافتی دارد و ریسک آنرا بالا می برد.
بنا بر توضیحات فوق، بطور کلی نتایج تحقیق بیشتر به ۵ متغیر اشاره شده بستگی دارد، لذا با توجه به داده هایی که از نمونه مورد نظر تحقیق (مشتریان حقوقی بانک ملت و ملی )بدست آمده می توان مدل لوجستیک برآوردی بهینه زیر را برای پیش بینی ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات از سوی مشتریان بر اساس ضرایب معنی دار متغیر های مستقل تحقیق در بانکهای ملت و ملی معرفی نمود :
 
از رابطه بالا احتمال عدم بازپرداخت وام ( ریسک اعتباری ) توسط مشتریان محاسبه می شود. بدین ترتیب، افزایش متغیرهایی که دارای ضریب منفی هستند باعث کاهش P و افزایش متغیرهایی که دارای ضریب مثبت هستند باعث افزایشP می شود.
۴-۳) تحلیل اثرات نهایی هر یک از متغیر ها بر احتمال کوتاهی در بازپرداخت:
ستون آخر از جدول بالا یعنی (Exp(B)) تاثیر نهایی افزایش رخداد یک نسبت به صفر یعنی احتمال بدحسابی به خوش حسابی ( یا بالعکس) را به ازای یک واحد افزایش ( یا کاهش ) نشان میدهد. همانگونه که مشاهده می شود به ازای یک واحد افزایش در مدت زمان همکاری با بانک، میزان بخت مشاهده یک نسبت به صفر برابر با ۴/۷۷ درصد است (احتمال مشاهده صفر به یک در حدود ۵/۱ برابر است) و نیز به ازای افزایش یک واحد در نسبت آنی میزان بخت مشاهده یک نسبت به صفر برابر با ۷/۱۷ درصد است ( احتمال مشاهده صفر به یک در حدود ۵/۵ برابر است )و با یک واحد افزایش در نسبت مالکانه میزان بخت مشاهده یک نسبت به صفر برابر با ۰۵/۰ درصد که احتمال بسیار کوچکی است. به عبارتی دیگر با افزایش در مدت زمان همکاری با بانک، نسبت آنی و نسبت مالکانه، احتمال نکول وام ها کم می شود. بر این اساس مشتریانی که دارای سابقه همکاری بیشتری با بانک می باشند و نیز از نسبت آنی و مالکانه بالاتری برخوردارند، ریسک اعتباری کمتری را نسبت به سایر مشتریان دارا هستند.
همچنین با افزایش یک واحدی متغیرهای چک برگشتی و نحوه بازپرداخت قبلی نسبت یک ها ( بد حساب) به صفرها ( خوش حساب ها ) به ترتیب ۲۶۹ و ۱۵۹ برابر میشود. می توان نتیجه گرفت که سابقه داشتن چک برگشتی می تواند نشانه ای از بدحسابی مشتریان باشد و در خصوص سابقه بدهی سررسید شده پرداخت نشده، نتایج نشان می دهد که مشتریان دارای سابقه بد حسابی از احتمال نکول بالاتری (به میزان ۱۵۹برابر) نسبت به مشتریان دارای سابقه خوش حسابی برخوردارند.
۴-۴) نتایج آزمونهای اقتصادسنجی :
همانطور که بیان گردید میزان R² کاکس – اسنل برابر با ۶۱/۰ است و این مقدار در عمل مقداری قابل توجه است ( این معیار شبیه به ضریب تعیین در رگرسیون معمولی است و مقادیر نزدیک به یک حاکی از معنی‌داری شدیدتر الگو خواهند بود).

خمین مدل لاجیت و اثبات بیشترین میزان تاثیر گذاری متغیر ها بر رتبه بندی مشتریان و تطبیق آن با فرضیه های تحقیق به این نتیجه می رسیم که ۵ عدد از فرضیه های ما در این آزمون تایید شده و ۶ فرضیه رد شده اند. رد فرضیه های نهم و دهم را می توان ناشی از آگاهی کارشناسان به عدم شفافیت صورت های مالی و ضعف سیستم های حسابرسی و امکان دستکاری در آنها دانست چرا که متقاضیان اعتبارات عموماٌ از تاثیرگذاری این دو عامل بر قبول و یا رد درخواست اعتباری مطلع اند و از آنجا که این شاخص ها عمدتاٌ از طریق گزارش نهادهای ثالث شناسایی می شوند، اعتبارگیرندگان بر اساس یک سنت شناخته شده مبادرت به غیر واقعی جلوه دادن آنها می کنند و این شاخص ها خودبه خود خاصیت علامت دهی و غربالگری خود را از دست خواهند داد.
بر اساس نتیجه گذشته می توان یکی از نتایج این تحقیق را تاکید بر اهمیت ایجاد سازوکارهای جمع آوری اطلاعات شاخص های علامت دهنده ریسک دانست که می توان از طریق موسسات رتبه بندی که مورد اعتماد بانک ها می باشند و اقدام به تدوین گزارش ها می کنند عملی گردد.
۵-۳) پیشنهادهای حاصل از تحقیق :
اطلاعات و صورت های مالی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی مورد استفاده گروه های مختلف با اهداف و انگیزه های متفاوت قرار می گیرد، مدیران ذیمدخل در تصمیم گیری شرکتها، سرمایه گذاران، بانک ها و سایر نهادهای قانونی بیش از سایرین نیازمند بررسی شرایط شرکت می باشند. به طور کلی علاوه بر بانک ها، سرمایه گذاران اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، حسابرسان، مدیران شرکتها و در مورد شرکتهای سهامی عام ،سازمان بورس و اوراق بهادار علاقمند هستند تا در روند وضعیت و تغییرات مالی شرکتها باشند.
در این تحقیق ابتدا پیشنهاداتی مبتنی بر نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه ها ارائه می گردد و سپس از منظر بانک ها، سرمایه گذاران، مدیران، حسابرسان و سازمان بورس و اوراق بهادار به این بحث پرداخته می شود و سپس پیشنهادهایی در این زمینه پرداخته خواهدشد.
۵-۳-۱) پیشنهادهای مبتنی بر آزمون فرضیات :
۱-در مورد متغیر مدت زمان همکاری با بانک که رابطه معنادار با ریسک عدم بازپرداخت نمونه مورد بررسی داشت،پیشنهاد می گردد هنگام اعطای تسهیلات به اشخاص حقوقی، الویت اعطای تسهیلات و اعتبار را به مشتریانی که دارای سابقه بیشتری در همکاری با بانک می باشند، اختصاص دهند و امتیازات لازم را برای مشتریان با سابقه خود لحاظ کنند.
۲- باتوجه به اینکه سابقه داشتن بدهی سرسید شده پرداخت نشده و چک برگشتی توسط مشتریان در ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات موثر است، بانک ها باید موظف گردند تا اطلاعات سابقه چک برگشتی و نیز بدهی های سررسید شده پرداخت نشده مشتریان را در به بانک مرکزی ارسال نموده تا سایر بانکها و موسسات مالی و اعتباری از آنها در اعطای تسهیلات به متقاضیان تسهیلات استفاده نمایند.
۳- به بانکهای ملت و ملی پیشنهاد می گردد تا در هنگام اعطای تسهیلات به مشتریان دارای سابقه بدهی سررسید شده پرداخت نشده و نیز مشتریانی که دارای سابقه چک برگشتی هستند دقت نظر کافی را داشته باشند، چرا که با اعطای تسهیلات به این گروه در معرض بیشترین ریسک عدم بازپرداخت قرار دارند.
۴-پیشنهاد می گردد هنگام بررسی مشتریان حقوقی جهت اعطای تسهیلات، بانکهای ملت و ملی نسبت به بررسی نسبتهای مالی و(با توجه به نتیجه این پژوهش) علی الخصوص نسبتهای نقدینگی و سرمایه گذاری، استخراج شده از صورتهای مالی مستند آنان توجه ویژه داشته باشند.
۵-۳-۲) سایر پیشنهادها :
الف – بانک ها و موسسات اعتباری :
بانک ها و موسسات اعتباری، از اصلی ترین و مهمترین ارگانهای تامین کننده منابع مالی شرکتها بوده و پذیرای بیشترین ریسک در خصوص بحران مالی شرکتها و قصور آنها در بازپرداخت تسهیلات بانک می باشند.
به بانک ها و بخصوص بانک ملت و ملی، پیشنهاد می شود که علاوه بر روند بررسی های کارشناسی موجود در بانک، با مراجعه به نتایج تحقیق حاضر، بتوانند توانایی بانک را برای پیش بینی احتمال عدم بازپرداخت تسهیلات اعطایی خود به اشخاص حقوقی متقاضی تسهیلات، افزایش دهند. کارشناسان اعتباری بانک ها می توانند ضمن در نظر گرفتن و محاسبه احتمال نکول هر مشتری و بر اساس ارزیابی الگوی ریسک مشتریان که در این تحقیق ارائه شد، متقاضیان حقوقی دریافت تسهیلات و اعتبار را درجه بندی نموده و به معیاری کمی جهت قبول یا رد درخواست مشتری دست پیدا کرده و آنرا در تصمیم گیری ها لحاظ کنند.
پیشنهاد می شود بانک ها:
۱- در هنگام بررسی مشتریان حقوقی جهت اعطای تسهیلات، نسبت به اخذ صورتهای مالی مستند و ترجیحا حسابرسی شده اقدام نمایند.
۲- اولین قدم در راه شناسایی مشتریان ارزنده بانک و سرمایه گذاری روی آنها تشکیل بانک جامع اطلاعاتی از کلیه مشتریان و مشاهده روند عملکرد مالی آنها در طول سال های همکاری با بانک و بروزرسانی این اطلاعات می باشد. لذا ایجاد بانک اطلاعاتی منسجم از مشتریان اعتباری توسط بانکها ضروری می باشد.
۳- نسبت به طراحی سیستم نرم افزاری برای بکار گیری الگوی ارائه شده در این پژوهش به منظور استفاده در شعب و ادارات کل اعتبارات با هدف مدیریت ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات و به تبع آن کاهش مطالبات معوق خود اقدام نمایند.
۴- اقدامات لازم در زمینه طراحی سیستم استاندارد سازی فرآیند ، آموزش مدیران و کارکنان شاغل در بخش تسهیلات اعتباری، ایجاد هماهنگی کامل بین واحدها
یی که درگیر فرآیند اعطای تسهیلات واعتبار هستند از قبیل اداره ارزیابی طرحها، اداره اعتبارات، اداره ریسک اعتباری و اداره وصول مطالباتصورت پذیرد.
و د پایان ایجاد سیستم مدیریت ریسک جهت ارزیابی ریسک عدم بازپرداخت تسهیلات بر اساس الگوی پیشنهادی در بانک ها و بخصوص بانک ملت و ملی، به طور اکید توصیه می شود.

توانمند سازی افراد

 

 

 

 

مدیریت دانش

 

 

 

 

فن آوری اثر بخش یاد گیری

 

 

 

 

مکانیزم ها

 

 

محیط تسهیل کننده‌ی یادگیری

 

 

 

 

تشخیص نیازهای یادگیری و توسعه

 

 

 

 

برآورده کردن نیازهای یادگیری و توسعه

 

 

 

 

به کارگیری دانش فراگرفته شده

 

 

 

 

 

تنوع و تقسیم بندی سؤالات به شکلی خواهد بود تا تمام ابعاد و مؤلفه های سازمان یادگیرنده طبق مدل مفهومی ارائه شده در تحقیق حاضر و همچنین مکانیزم های یادگیری سازمانی را در برگیرد.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
یادگیری سازمانی ضرورتاً یک فعالیت شناختی نیست، از آنجا که سازمان ها فاقد ویژگی ها ی ادراکی هستند برای درک این مفهوم ما باید ویژگی هایی را جستجو کنیم که سازمان ها بتوانند با استفاده از آن ویژگی ها، درک کامل و پرمفهومی برای کسب مهارت و نحوه استفاده از یادگیری سازمانی را دارا باشند.
مهم ترین مهارت این است که چگونگی فراگیری را یاد بگیرم حتی یاد بگیریم که چطور در این فصل به مفاهیم یادگیری سازمانی، سازمان یادگیرنده، دیدگاه های مطرح در خصوص سازمان یادگیرنده و انواع مدل‌های سازمان یادگیرنده و انواع یادگیری و تحقیقات انجام شده در این خصوص خواهیم پرداخت.
۲-۲- مفهوم یادگیری سازمانی
یادگیری سازمانی تعاریف متعدد و گوناگون زیادی دارد. کریس آرجریس در سال ۱۹۷۸ یادگیری سازمانی را به عنوان فرایند کشف و تصحییح اشتباهات تعریف می کند (ایران نژاد، پاریزی، ۱۳۷۸: ۴۱).
به نظر وی فراگیری در سازمان ها از طریق فعالیت افراد صورت می گیرد.
یادگیری سازمانی مفهومی است که برای توصیف انواع خاصی از فعالیت هایی که در سازمان جریان دارد به کار گرفته می شود. جورج هوبر^[۱] در سال ۱۹۹۱ چهار ساختار را برای یادگیری سازمانی برشمرده است:
۱) کسب دانش ۲) توزیع اطلاعات ۳) تفسیر اطلاعات ۴) حافظه سازمانی.
به اعتقاد وی لازم نیست که یادگیری با آگاهی یا به صورت مفهومی صورت پذیرد، یا اینکه باعث افزایش کارایی یادگیرنده شود یا حتی کارایی بالقوه ایجاد کند و همچنین لازم نیست تغییرات قابل ملاحظه ای در رفتار و نگرش های رفتاری ایجاد کند؛ بلکه یک موجود زمانی یاد می گیرد که از طریق پردازش اطلاعاتش حدود رفتارهای بالقوه اش تغییر یابد (ملک پور، ۳۸۵: ۲۲).‌
یادگیری سازمانی تعاریف دیگری نیز دارد. مثلاً یادگیری سازمانی، فعالیت بلند مدتی است که شرایط را به شرایط سودمند رقابتی تبدیل می سازد و یا یادگیری سازمانی فرایندی درون سازمانی است و مفهومی اساسی و ضروری است که منجر به ایجاد و حفظ سازمان یادگیرنده می گردد.
از نقطه نظر فردی، یادگیری دسترسی به اطلاعات، درک آن و کسب مهارت هاست و از نقطه نظر سازمانی، یادگیری بر به دست آوردن سنت ها، دیدگاه ها، استراتژی ها و انتقال دادن دانش متمرکز است که البته در هر دو دیدگاه یادگیری با ابداع، تشخیص، خلاقیت، کشف و تولید دانش جدید همراه است.
از دیگر مباحث مهم در یادگیری سازمانی، مواردی است که برای حاکم شدن تفکر یادگیری در سازمان وجود دارد، این عوامل در سازمان ها متعدد است که می توان به مهم ترین آن ها به شرح ذیل اشاره کرد:
تمایل شدید به دگرگونی سازمان

سبک مدیرتی

 

 

دستوری

 

 

مشارکتی

 

 

 

 

فرهنگ

 

 

پیروی از قوانین

 

 

تعهد و نتایج

 

 

 

 

افراد

 

 

همگون

 

 

متنوع

 

 

 

 

تمرکز استراتژیک

 

 

کارایی

 

 

نو آوری

 

 

 

 

 

جدول ۲-۲- تفاوت ساختار سازمان سنتی با سازمان یادگیرنده
این استراتژی با استراتژی کلی سازمان و با دیدگاه کارکنان سازگار است و اعضای سازمان می کوشند تا بدان وسیله کل سازمان را بهبود بخشند بخش های مختلف سازمان نیز در حالی که خود را با تغییرات محیط وفق می دهند از رسالت خود غافل نمی مانند.
عوامل مهمی نیاز کسب و کار را تغییر داده و یادگیری سازمانی گسترده که منجر به ایجاد سازمان های یادگیرنده می شوند را در قرن بیستم و یکم اجتناب ناپذیر می نماید. یکی از مهم ترین این عوامل همین تحول اساسی دنیای کار است. همانگونه که در جدول ۲-۲ آمده، ساختار سازمان های یادگیرنده باید از ابعاد مختلفی با ساختارهای بوروکراتیک سنتی متفاوت باشند.
۲-۶- دیدگاه های مطرح در خصوص سازمان یادگیرنده
مرور مختصر معدود تعاریفی که از میان تعاریف متعدد صاحبنظران برای سازمان های یادگیرنده در ابتدای این تحقیق ارائه شد، این نکته اساسی را به ذهن می رساند که میان این صاحبنظران توافق جمعی بر روی معنای سازمان یادگیرنده وجود ندارد. اغلب محققین، یادگیری سازمانی را فرایندی می دانند که در طول زمان گسترش می یابد و آن را با اخذ دانش و بهبود کارایی ارتباط می دهند اما این محققین در مورد دیگر موضوعات مربوط به مفهوم سازمان یادگیرنده چنین تؤافقی ندارند برای مثال برخی از آن ها بر این باورند که تغییر رفتاری برای یادگیری لازم است در حالی که گروهی دیگر بر این عقیده اصرار دارند که به وجود آمدن راه های جدید تفکر کفایت می کند.
برخی فن آوری اطلاعات را به عنوان مکانیزمی معرفی می کنند که از طریق آن یادگیری اتفاق می افتد اما دیگران بینش مشترک، رویه های سازمانی و حافظه را پیشنهاد می کنند علاوه بر این موارد عده ای بر این باورند که یادگیری سازمانی در میان کلیه افراد مشترک است در حالی که دیگران معتقدند که یادگیری فرایند اکتساب فردی است چگونه می توان در میان این تنوع شدید نگرش ها به تعبیری مشترک دست یافت. گاروین به عنوان اولین قدم تعریف ذیل را پیشنهاد می کند:
سازمان یادگیرنده سازمانی است که در خلق، اکتساب و انتقال دانش و در تعدیل رفتارش در جهت انعکاس دانش و بینش جدید مهارت دارد (گاروین، ۱۹۹۳: ۸۰).
زیر بنای تعریف گاروین این واقعیت ساده است که اگر سازمان بخواهد یاد بگیرد، ایده های جدید نقش اساسی را بازی می کند. گاهی این ایده ها در داخل سازمان از طریق بارقه های بینش و خلاقیت ایجاد می‌شوند و برخی از اوقات نیز منشأ شکل گیری آن ها در خارج از سازمان است و توسط افرادی از داخل سازمان از این منشأ بیرونی اخذ می شوند صرفنظر از منشأ پیدایش این ایده های خلاقانه، آن ها مبین اصلی پیشرفت و بهبود سازمانی هستند، اما ایده های نوین به تنهایی یک سازمان یادگیرنده را ایجاد نمی کنند. بدون توأم شدن این ایده ها با تغییرات اساسی در شیوه های انجام کار، تنها ظرفیت بهبود در سازمان ایجاد می شود.
شاید تعجب انگیز باشد اما با این آزمون به ظاهر ساده مشخص می شود که بسیاری از سازمان هایی که به نظر برخی از صاحبنظران سازمان های یاد گیرنده هستند متأسفانه یا خوشبختانه دیگر سازمان یادگیرنده نخواهند بود. به عنوان مثال دانشگاه ها عموماً در خلق یا اکتساب دانش جدید پیشتاز هستند اما اغلب آن ها در به کارگیری این دانش برای بهبود کارهای خودشان کمتر توفیق می یابند. از این رو با توجه به نکته ای که در تعریف گاروی نهفته است اغلب دانشگاه ها سازمان یادگیرنده نیستند.
۲-۷- انواع مدل های سازمان یادگیرنده
۲-۷-۱- مدل پیتر سنگه
پیتر سنگه در کتاب پنجمین فرمان، در خصوص خلق سازمان یادگیرنده می نویسد: به عقیده مهندسین یک ایده جدید زمانی تبدیل به اختراع می گردد که در آزمایشگاه قابلیت اجرای آن به اثبات برسد. این ایده زمانی یک نوآوری محسوب می گردد که بتوان آن را به نحو قابل اطمینان در حجمی معنی دار و باقیمتی قابل قبول ساخت. بنا به تعبیر فوق سازمان های یادگیرنده اختراع شده اند اما هنوز در بعضی از سازمان ها به مرحله نوآوری نرسیده اند، از نظر علم مهندسی زمانی که یک ایده از اختراع به سمت نو آوری حرکت می کند، تکنولوژی اج‍زای گوناگونی گرد یکدیگر جمع می شوند. این اجزا که هر کدام حاصل تحقیقاتی گسترده در زمینه های مختلف و مجزا هستند، به تدریج شاخه ای از تکنولوژی را می سازند که برای مؤفقیت یکدیگر حائز اهمیت هستند مادامی که این شاخه ایجاد نشده باشد، ایده جدید حتی اگر در آزمایشگاه نیز به منصه ظهور رسیده باشد در عمل محقق نخواهد شد.
سنگه در کتاب مذکور پنج اصل را معرفی می کندکه عبارت اند از:
شایستگی فردی (personal Mastery)
مدل های ذهنی (Mental Models)
دیدگاه مشترک(Shared Vision)
فراگیری گروهی(Team Learning)
تفکر سیستمی یا نظام گرا (System Approach)
که این پنج اصل به پنج فرمان اطلاق می شوند و تفکر سیستمی را فرمان پنجم می نامند. زیرا معتقد است که آن ستون تمامی پنج فرمان فراگیری و زیر بنای چگونگی نگرش سازمان های یادگیرنده به جهان پیرامون خود است. به اعتقاد وی این تفکر سیستمی است که ما را تشویق به تغییر در ذهنیت خود می‌کند به گونه ای که پدیده ها را در کل ببینیم و انسان را به جای آن که تنها و منفعل مشاهده کنیم به عنوان بازیگری فعال در جهت به وجود آوردن آینده خویش بدانیم و بدون این تفکر هیچ انگیزه ای و ابزاری برای به کارگیری همزمان پنج فرمان ذکر شده وجود نخواهد داشت.