۲-۲۶-۱- پیشینه ی داخلی:

۱- طباطبایی نسب وهمکاران(۱۳۹۱) پژوهشی تحت عنوان: واکاوی موانع و محدودیت های استقرار بازاریابی رابطه مند در صنعت گردشگری با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره ی فازی انجام دادند. این پژوهش به بررسی و شناسایی موانع اجرای بازاریابی رابطه مند در صنعت گردشگری پرداخت و میزان اهمیت هر یک از این موانع را مشخص کرد. این پژوهش از حیث هدف، کاربرد ی است و برای جمع آوری اطلاعات از مصاحبه با خبرگان و پرسشنامه استفاده نموده است. نتایج حاصل از بررسی مبا نی نظر ی، پنج عامل فردی، سازمانی، مدیریتی، انگیزشی و ساختاری را به عنوان موانع اصلی بازاریابی رابطه مند معرفی کرده است. پس از شناسایی عوامل، با استفاده از تکنیک تاپسیس فاز ی و بر اساس نظرات اخذ شده ازخبرگان صنعت گردشگری استان یزد، موانع مذکور رتبه بندی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد موانع انگیزشی دارای بیشترین اهمیت محسوب می شود و موانع سازمانی، فردی، ساختار ی ومدیریتی در رتبه های بعدی قرار دارند. در نهایت مؤلفه های مربوط به هر یک از موانع مذکور نیز رتبه بندی گردیدند.
۲- امانپور وهمکاران(۱۳۹۱)پژوهشی تحت عنوان :ارزیابی موانع توسعه اکوتوریسم“گردشگری طبیعی” شهرستان گیلان غرب با هدف شناخت موانع و رفع آن در راستای گسترش صنعت توریسم بود. این پژوهش بر آن است با روش توصیفی و تحلیلی و بهره گیری از اسناد مدارک کتابخانهای و همچنین مشاهدات میدانی و توزیع ۹۹ پرسشنامه در بین گردشگران و همچنین از آزمونهای کایاسکور و تیتست در محیط نرم افزار spss در جهت اثبات یا رد فرضیات استفاده شد. در نهایت موانع توسعه اکوتوریسم را در شهرستان گیلان غرب شناسایی و راهکارهای را برای بهبود آن ارائه شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که بین میزان تحصیلات و رضایتمندی از گردشگری شهرستان و همچنین بین کیفیت امکانات و افزایش گردشگر رابطه معناداری وجود دارد ولی بین نقش تبلیغات و جذب گردشگر در شهرستان گیلان غرب رابطه معناداری وجود ندارد. بهترین راهکارها در جهت توسعه اکوتوریسم، سرمایه گذاری در بخش صنعت گردشگری و ایجاد امکانات زیربنای و تسهیلات خدماتی مورد نیاز و همچنین تبلیغات موثر در جهت جذب گردشگر می باشد.
۳- دولابی وشیخی(۱۳۸۹)هدف اصلی در این تحقیق شناسایی موانع و مشکلات توسعه گردشگری در جزیره قشم بود که با بررسی ادبیات تحقیق، تحقیقات قبلی و با استفاده ازدیدگاه ساختارگرای پارسنز، نظریات کنش متقابل نمادین مربوط کولی و همچنین نظریه مبادله هومنز و نظریه نمایشی گافمن به فرضیات تحقیق دست یافتیم. در این تحقیق ابتدا از روش اسنادی و مطالعه کتابخانه ای و سپس از روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات پرداختیم. با به شناسایی متغیرهای مستقل و جمع آوری اطلاعات در مورد این متغیرها از طریق پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار spssبه تحلیل این داده ها پرداخته می شود و به تحلیل استنباطی با آماره های مانند ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر به تجزیه و تحلیل فرضیات پرداختیم. در این تحقیق متغیر وابسته توسعه گردشگری که از طریق میزان رضایت گردشگران از بخشهای مربوط به گردشگری سنجیده شد و تاثیر عواملی از جمله: انواع جذابیتهای گردشگری، احساس امنیت، تبلیغات ، وضعیت حمل و نقل و اماکن اقامتی خدماتی بر متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت.
۴ – منصوری فر(۱۳۸۹) کتابی تحت عنوان بررسی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان مازندران را از جنبه های ساختاری، امکانات زیر بنایی و خدماتی و فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار داد و همچنین علل توسعه نیافتگی صنعت گردشگری در استان مازندران را تشریح کردند، که منظور از عوامل ساختاری همان همکاری ها و هماهنگی و روابط بین سازمانی میان سازمان های متولی و مرتبط با صنعت توریسم است، و منظور از امکانات زیر بنایی و خدماتی یعنی ایجاد شبکه های ارتباطی منظم در مسیر های توریستی و حل مشکلات حمل و نقل و بهبود تاسیسات بهداشتی و شبکه های آب و …  و تاسیسات اقامتی و خدمات گردشگری است؛ و توسعه نیافتگی یعنی عدم افزایش درآمد سرانه و تولید ناخالص ملی می باشد که این عوامل به نوبه خود باعث می شود که وضعیت عوامل اجتماعی نظیر بهداشت، آموزش، حمل و نقل، مسکن و … بهبود نیابد و بطور کلی باعث کاهش استاندارد های  زندگی شود.
۵ – رمضانی(۱۳۸۲)پایان نامه ای تحت عنوان بررسی تطبیقی بازتاب های فضایی سیاست های جذب توریست در قبل و بعد از انقلاب اسلامی(مطالعه ی موردی آن در شهرستان بابلسر) انجام شد. ، که به بررسی گردشگری در ایران قبل از انقلاب اسلامی و بعد از انقلاب اسلامی و چگونگی جذب توریست پرداخت، که در قبل از انقلاب از جهاتی پر رونق بوده است که یکی از عوامل موفقیت نسبی گردشگری ایران در قبل از انقلاب اسلامی که مثل بسیاری از مسائل دیگر مثل ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک قرار دارد می باشد. به این معنی ساختار جهانی برای ورود جهانگردان از کشور های بزرگ جهانگرد فرصت به ایران فراهم بود. ولی بعد از انقلاب با کاهش گردشگران غربی بویژه امریکایی ها مسیر جذب جهانگرد به سوی حوزه های ژئوپلتیکی جدید یعنی کشور های همسایه مقابل می شود که خروج ایران از این ساختار به خاطر ارزش ها و ایدئولوژی هایی بوده است که بعد از انقلاب اسلامی مطرح و نسبت به قبل از آن تفاوت ماهوی دارد.
۶- مدهوشی وناصر پور(۱۳۸۲)در این پژوهش عوامل مؤثر بر توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت

ه و چهار عامل تعدد مراکز تصمیم گیری، ضعف بازاریابی، ضعف امکانات زیربنایی و خدمات گردشگری و فقدان فرهنگ پذیرش گردشگر، که به نظر می رسید با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری لرستان مرتبط باشند، به عنوان ابعاد موضوع مطرح گردید . پس از آن به جمع آوری اطلاعا ت و شناسایی جنبه های مختلف موضوع از طریق مصاحبه با کارشناسان مختلف و مطالعات کتابخان های پرداخته و برای پاسخگویی به چگونگی ارتباط این عوامل با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری لرستان چهار فرضیه، تدوین و برای آزمون این فرضیات از آزمونهای آماری نظیر آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون رتبه بندی فریدمن و آزمون t-test استفاده گردیده است. به منظور جمع آوری اطلاعات از دو سری پرسشنامه استفاده شده و نتایج مطالعه مبین این است که بین تعدد مراکز تصمیم گیری و توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان و همچنین بین ضعف امکانات زیربنایی وخدمات گردشگری و نیز ضعف بازاریابی و در انتها فقدان فرهنگ پذیرش گردشگر با توسعه نیافتگی صنعت گردشگری استان لرستان یک رابطه مستقیم وجود دارد.
۷- جعفریان (۱۳۸۶) پایان نامه ای تحت عنوان: علل توسعه نیافتگی و مشکلات گردشگری و مدیریت آن در استان مازندران ( مطالعه ی موردی آن در شهرستان بابلسر) انجام داد . و به عواملی که مشکلات و ضعف های گردشگری می باشد پرداخته که شامل ضعف های موجود در بخش مدیریت، شناسایی موانع زیر بنایی و خدماتی مرتبط، شناسایی موانع و ضعف های موجود در بازار یابی و شناسایی موانع و مشکلات فرهنگی و آموزشی مرتبط با صنعت گردشگری می باشد. سازماندهی جامع و تشکیلاتی بصیر و بهره مند از مدیرانی مجرب، آگاه و برنامه ریزانی دانشمند و مجربانی خردمندو دلسوز و همچنین بازاریابی و تبلیغات از امور بسیار مهم و کلیدی در صنعت گردشگری است و در واقع تبلیغات و بازار یابی صحیح رکن اساسی گردشگری است.
۸- دیبایی (۱۳۷۱)در کتابی تحت عنوان شناخت جهانگردی به مسائل جهانگردی پرداخته است که او معتقد است که عوامل و عناصر موثر در توسعه ی سیاحت و جهانگردی برخوردار می باشد ولی به سبب کمبود امکانات برای بهره برداری از این مواهب تاکنون نتوانسته آنچنان که شایسته است از نعمت اثرات اقتصادی و اجتماعی جهانگردی بهره گیرد و نارسایی هایی که در زمینه ی در زمینه ی بهره برداری از صنعت جهانگردی در کشور ایران وجود داشته و هنوز دارد عبارتند از: فراهم نبودن امکانات و تسهیلات در زمینه ورود و خروج اتباع خارجی و غیره و همچنین تبلیغات و فرهنگ سازی از عوامل مهم در جذب گردشگر در این صنعت پر رونق می باشد. که باعث شافت بیشتر و  بهتر جهانگرد و اثری بسیار موثرتر و عمیق تر خواهد گذاشت.

۲-۲۶-۲- پیشینه ی خارجی:

۱ -پرسیلا بونی فیس(۱۳۸۰) در کتاب مدیریت گردشگری فرهنگی ترجمه محمود عبدالله زاده که به کاهش صنعت گردشگری می پردازد، که عواملی چون تسهیلات کم، عدم جاذبه های مناسب، عدم امنیت و عدم زیر ساخت های مناسب باعث کاهش در صنعت و جذب توریسم و گردشگر می شود. یعنی عواملی که باعث تسهیلات کم می شوند مانند نبود قوانین و مقررات، نبود تبلیغات برای جهانگردی بطور هماهنگی های لازم برای فعالیت های جهانگردان، عدم جاذبه های مناسب که منظور همان عوامل و امکاناتی که برای گردشگران طراحی می شوند و از نظر بازدید کنندگان بسیار مطلوب باشد نه به میزان یک جاذبه ی فراهم به آن نگاه کرد. عدم امنیت و خطر که منظور این عامل کاهش صنعت گردشگی میگردد مقابل درک است که شورش ها، سرقت ها، کیف زنی و تروریسم موجب بی میلی گردشگران می شود.نبود زیر ساخت های مناسب نظیر خطوط زمینی، دریایی، هوایی و همچنین امکانات رفاهی برای بازدیدکنندگان از مراکز دینی و باستانی می باشد.
۲ -داسل ویل راجر( ۱۳۷۸) در کتاب مدیریت جهانگردی ( مبانی، راهبردها و آثار ) که توسط محمد اعرابی و داوود ایزد ترجمه گردید، به نقش دولت و مدیریت کلان آن و وظایف دستگاه گردشگری که درامر سیاستگذاری و اداره آن ایفای نقش کنند. که اختصاص وزارت خانه ای کامل به امر گردشگری و هماهنگی با اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور و ایجاد اشتغال برای ایجاد درآمد و تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی در این بخش و همچنین ایجاد قوانین امنیتی برای جذب جهانگرد.
۳ -کالین مایکل هال و جان ام جنکینز( ۱۳۷۸)   در کتاب سیاست گذاری جهانگردی به تدوین استراتژی گردشگری بپردازد که تحت تاثیر عواملی است که این سیاست های گردشگری را باید با دقت و حوصله طراحی می نمود و توسعه داد، و در بسیاری از کشور های دنیابه همگام طراحی و تدوین سیاست های کلان و اجرای برنامه های خود به گردشگری به عنوان ابزار های موثر در ادامه روند توسعه ی سیاسی، فرهنگی اقتصادی توجه خاصی مبذول می شود.
۴-فیلیپ ال.پیرس کتاب “رفتار گردشگری”به رشته ی تحریر در اورده که در آن سعی شده به سوالات ،گردشگران چه می کنند،به چه می اندیشند،چگونه احساس میکنند و چه چیز به افکار و احساسات انها تاثیر می گذارد؟به نگاه روانشناسی اجتماعی پاسخ می دهد.
۵-ای.وندا-جورج،هدرمایر،دانلد.جیرید(سال۱۳۹۳)در کتاب”توسعه ی گردشگری،محلی گرایی و تغیرات فرهنگی”به بررسی زمینه ها،سوابق و سیر تحول توسعه گردشگری پرداخته و با انجام مطالعات موردی عمیق در چند روستای کانادا ،اثرات و پیامد های آن را در سطح محلی با توجه به تغییرات فرهنگی بررسی و تحلیل می کنند.
۲۲-۲۷-مدل مفهومی تحقیق:
توسعه گردشگری وجذب توریسم
عوامل فرهنگی
عوامل اقتصادی
عوامل انسانی
عوامل مدیریتی
عوامل زیر بنایی
فصل سوم:
روش تحقیق

مقدمه

هدف اصلی هر تحقیق، کشف، تبیین، تفسیر و گسترش دانش پیرامون پدیده های خاصی می باشد.جهت رسیدن به هر هدف ومقصودی،دانستن راه رسیدن وچگونگی رسیدن به آن مهمترین مراحل انجام کار می باشد.انجام تحقیق وکارهای پژوهشی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.بنابراین برای اینکه بتوان نتایج درستی از یک تحقیق بدست آورد لازم است از یک روش تحقیق علمی مناسب ومتناسب باموضوع استفاده شود،تابا هزینه کمتر،سرعت بیشترودقت بالاتر به نتایج مطلوب رسید. در این پژوهش سعی گردید تا با استفاده از اصول و قواعد کلی تحقیق علمی، روش و ابزار اندازه گیری مناسبی برای مطالعه انتخاب شود. در این فصل به بررسی روش تحقیق، جامعه آماری، روش تعیین حجم نمونه، روش نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، روایی و پایایی آن و روش تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است.

روش تحقیق

روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است. و از لحاظ زمانی یک تحقیق مقطعی به حساب می آید. تحقیق توصیفی همانگونه که از نامش به وضوح می توان دریافت توصیف عینی، واقعی و منظم حوادث، رویدادها و موضوعات مختلف می باشد. در تحقیق مقطعی هدف محقق درک و شناخت تغییرات پدیده ها در طول زمان است. این تحقیق از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی است. که متناسب با حجم جامعه به جمع آوری داده ها پرداخته شد.

فرآیند تحقیق

جامعه آماری

جامعه ی پژوهش شامل کلیه ی مواردی است که دارای خصوصیات و ویژگی های مشترک و موردنظر پژوهشگر باشند. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کارکنان شاغل اعم از بخش خصوصی و دولتی که به نوعی درگیر با اشاعه فرهنگ و ارائه خدمات صنعت گردشگری درگیر و در سال ۱۳۹۴ در شهر یاسوج مشغول به فعالیت می باشند، تشکیل می دهدکه تعداد آنها ۵۰۰ نفرمی باشد.

حجم نمونه ی آماری

در این تحقیق جهت برآورد حجم نمونه کارکنان از فرمول کوکران به شرح زیر استفاده شده است:
N: حجم نمونه
N: حجم جامعه مورد مطالعه
P: نسبت موفقیت در جامعه آماری
q: نسبت عدم موفقیت در جامعه آماری

عوامل انسانی

۸۵/۰

عوامل فرهنگی

۷۹/۰

عوامل زیربنایی

۹۱/۰

عوامل مدیریتی

۷۵/۰

با توجه به نتایج حاصل از محاسبه پایایی آزمون مقادیر پایایی به دست آمده برای تمامی سوالات پرسشنامه بالاتر از ۷/۰ بوده و بیانگر پایایی مناسب ابزار هستند.

روش گردآوری داده ها

به منظور جمع آوری داده ها با مراجعه حضوری به ادارات و نهادهای مرتبط با گردشگری پرسشنامه متناسب با حجم نمونه در هر اداره میان کارکنان توزیع گردید.

روش تجزیه و تحلیل داده ها

در این پژوهش جهت توصیف داده های جمع آوری شده از انواع شاخص های آماری توصیفی از جمله جدول فراوانی، درصد فراوانی و انواع نمودارها، از جمله نمودارهای ستونی و دایره ای استفاده می شود. همچنین جهت تعیین همبستگی بین متغیرهای تحقیق از خی دو،آزمون t و آزمون فریدمن ،میانگین،واریانس استفاده شده است. و همه محاسبات و تجزیه و تحلیل های آماری از طریق نرم افزارSPSS انجام شد.سطح معنی داری آزمون هم بزگتر از۳ می باشد.

۳-۱۰ – خلاصه:

پس از طرح سوال تحقیق، مطالعه و جمع آوری اطلاعات لازم مربوط به آن بایستی روش تحقیق تعیین گردد. انتخاب روش انجام پژوهش وابسته به موضوع و اهداف تحقیق می باشد. هر تحقیق روش خاصی را می طلبد. بنابراین روش تحقیق و انتخاب صحیح آن برای انجام کار پژوهش اهمیت فراوانی دارد. در فصل سوم روش تحقیق، جامعه آماری، نمونه آماری، ابزار جمع آوری اطلاعات، نحوه نمره گذاری سولات، روایی، اعتبار و روش تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده مورد بررسی قرار گرفت.
فصل چهارم:
تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه

استفاده از آمار به ایجاد نظم در پدیده های تحت بررسی در تحقیق کمک قابل توجهی می نماید. در این فصل اطلاعات حاصله با استفاده از آمار توصیفی از روی نمونه ها تنظیم، سپس با استفاده از آمار استنباطی و با توجه به سؤالات اصلی تحقیق، تحلیل شده است. این پژوهش به برسی وضعیت عوامل موثر بر توسعه گردشگری و جذب توریسم در شهر یاسوج پرداخته است.

۴-۲- تشریح یافته های توصیفی مورد مطالعه

با استفاده از آمار توصیفی ابتدا داده های جمعیت شناختی پرسشنامه و سپس داده های مربوط به سؤالات پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
داده های جمعیت شناختی پرسشنامه در جدول (۴-۱) تا (۴-۴) یافته های جمعیت شناختی تحقیق شامل جنس، سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت به همراه نمودارهای آماری نشان داده شده است.

۴-۳- توزیع فراوانی جنسیت

با توجه و تحلیل داده ها، ۲۲۰ نفر (۳۳/۷۳درصد) از پاسخگویان را مردان ۸۰ نفر ( ۶۶/۲۶ درصد) باقیمانده را زنان تشکیل می دهند.
جدول و نمودار زیر درصدفراوانی دو گروه جنسیت را نشان می دهد.

تلف نظام آموزشی، ضرورت اهمیت و توجه به کارآمدی و تخصص فرهنگیان (علی الخصوص آموزگاران)، از اهمیت بسزایی برخوردار است “(موسوی،۱۳۸۵،ص۲۹).
“به طور معمول ارائه ی یک دوره ی آموزشی جدید، کار آسانی است، ولی اگر این اقدام آموزشی مورد ارزشیابی قرار نگیرد امکان دارد بتوان هرگونه برنامه ی آموزشی را موجه دانست. به عبارت بهتر، هرگز نمی توان ادعا کرد که آموزش خودبه خود سودمند است مگر آنکه ارزیابی شود . برای جلوگیری از گسترش بی رویه ی هزینه ها ، زمان و سرمایه آموزشی، مدیریت باید بر ارزیابی کامل دوره ها اصرار ورزد تا زمان و هزینه ای که صرف می شود (از برنامه ریزی و نیازسنجی مقدماتی گرفته تا اجرای نهایی و ارزیابی پایانی) ،دستمایه ی رضایت بخشی را به همراه آورد”( دولان و شولز، ترجمه طوسی، ۱۳۸۴، ص ۲۸۵).
“فقدان ارزیابی ممکن است جدی ترین مشکل را در برنامه های آموزشی و توسعه بوجود آورد، به عبارت ساده تر، سؤالی که اکثر متخصصان پرسنلی مطرح می کنند این است که، آیا برنامه های آموزشی به اهداف از پیش تعیین شده خود رسیده اند؟”(جزنی،۱۳۷۵،ص ۱۸۶). در حقیقت “اهمیت ارزیابی اثربخشی آموزشی دوره های تخصصی ضمن خدمت در این است که نتایج آن به صورت بازخورد به برنامه های آموزشی مجدداً تغذیه شود تا به این ترتیب تغییرات لازم و اساسی در متن برنامه ها ایجاد گردد. مسئله ی مهم دیگر اینکه ارزشیابی برنامه های آموزشی بدون ارزشیابی صحیح از نحوه ی کار شرکت کنندگان در برنامه، کاری ناقص و بدون ثمر خواهد بود. بنابراین در یک ارزشیابی کامل از برنامه ی آموزشی، باید به محتوا و چگونگی برنامه ها و تأثیرات آن در کار و عملکرد شرکت کنندگان توجه مخصوص و دقیق داشت “(ابطحی، ۱۳۸۳، ص ۱۲۲). از این رو چنین به نظر می رسد که تحقیق و تفحص در این زمینه و ارائه ی پیشنهادها و راهکارهای مناسب می تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند، بنابراین جهت برگزاری منظم و موفقیت آمیز دوره های آموزشی لازم است ارزیابی های دقیق و حساب شده ای از دوره ها به عمل آید تا مشخص شود آیا دوره هایی که اجرا می شوند به اهداف پیش بینی شده ی خود نائل آمده اند یا خیر و این موفقیت به چه میزانی و در کدام ابعاد از اهداف دوره هاست و یا اینکه نقاط ضعف و معایب دوره ها را شناسایی کرد و در راستای بهبود آن ها گام برداشت.
نظر به اهمیت و جایگاه آموزش، به ویژه آموزش ضمن خدمت آموزگاران در جامعه و علاقه ی پژوهشگر به بخش آموزش و بهبود منابع انسانی و اعتقاد به ضرورت آموزش های کاربردی به آموزگاران و با توجه به هدف کلی تحقیق که بررسی اثربخشی دوره های کوتاه مدت آموزگاران شهرستان طارم زنجان است، این موضوع برای پژوهش انتخاب شده است.
ارزشیابی دوره های ضمن خدمت به شکل های متفاوتی می تواند انجام شود. در این پژوهش از مدل هدف مدار برای بررسی اثربخشی دوره های کوتاه مدت ضمن خدمت آموزگاران شهرستان طارم استفاده می گردد.
البته در این راستا تحقیقات متعددی از سوی پژوهشگران انجام شده است و هریک با روش و دید خاصی این دوره ها را مورد مطالعه و بررسی قرار داده اند. اما از آنجا که علوم و فنون ایستا نبوده و دائماً در حال تغییر و تحول می باشند و کارکنان و نیازهای آنان در شرایط مختلف متفاوت می باشد لازم است که به طور مستمر و با استفاده از روش های مختلف تأثیرات این دوره ها را مورد بررسی قرار داد.
تعریف اصطلاحات
– آموزش ضمن خدمت معلمان[۸]:
عبارت است از ” ارائه ی درس هایی برای ورزیده تر کردن معلمان به منظور قادر ساختن آن ها برای کسب کردن مهارت های جدید و آگاه کردن از روش های پیشرفته جدید در آموزش و پرورش . به عبارت دیگر، تنظیم و اجرای برنامه ی خاصی برای معلمان که مشغول کارند و این امر را برای افزایش اطلاعات فنی و حرفه ای آنان در تعطیلات تابستان یا در ظرف سال تحصیلی انجام می گیرد” ( فرمهینی فراهانی، ۱۳۷۸، ص ۲۷۳).
در ایران این نوع آموزش به دو صورت کوتاهمدت (۱۵- ۳۰۰ ساعت) و بلندمدت (دوره کاردانی، کارشناسی و ارشد) با هدف بالا بردن سطح دانش و مهارت شغلی، ایجاد تخصصهای لازم و متناسب با مشاغل، افزایشکارایی، بهروز درآوردن دانش و اطلاعات و… کارکنان متداول است.(زرین فر،۱۳۷۸).
در این تحقیق منظور از دوره های آموزش ضمن خدمت، دوره های کوتاه مدت تخصصی ویژه ی آموزگاران مقطع ابتدایی است که نوعی آموزش مقطعی و (۱۶ تا ۱۰۰ ساعته) می باشد که در سال های تحصیلی۸۸-۹۰ از طرف مرکز آموزش نیروی انسانی استان با کسب مجوز از وزارت آموزش و پرورش برای آموزگاران مقطع ابتدایی در دروس معین متناسب با وظایف شغلی آنان دایر می کند، تا دانش و مهارت آنان را افزایش دهد و در پایان دوره در صورت موفقیت، به آن ها گواهینامه ی پایان دوره داده می شود که در ارتقاء شغلی آنان مؤثر می باشد. که در این پژوهش شامل دوره های “ارزشیابی کیفی- توصیفی” ، “روش تدریس در کلاس های چندپایه” ، “مهارت های آزمایشگاهی درس علوم تجربی ابتدایی” ، “روش های تدریس درس تربیت بدنی در دوره ابتدایی” است.
اثربخشی [۹] آموزشی:
– چستر بارنارد[۱۰] معتقد است ” اگر عملی به هدف برسد اثربخشی حاصل شده است. هرگاه برنامه های آموزشی یک سازمان به تحقق هدف های خود منجر شود اثربخشی به دست آمده است”(صباغیان،۱۳۸۹ ،ص۲۳ ).
علاقه بند در تعریف اثربخشی ذکر می کند که” اثربخشی یعنی انجام دادن کارهای درست یا تمرکز بر نتایج کار است و اثربخشی وقتی حاصل می شود که سازمان به هدف ها یا نتایج مطلوب
خود نائل آید”(علاقه بند،۱۳۷۶، ص ۱۶).
در این تحقیق منظور از اثربخشی آموزشی میزان تحقق اهداف دوره های کوتاه مدت برگزارشده توسط اموزش و پرورش شهرستان طارم است. معیارهای اثربخشی نیز عبارتند از: میزان به کارگیری اهداف و محتوای دوره ها ی گذرانده شده در کلاس های درس، که اطلاعات مورد نظر درباره ی آن ها با مراجعه به آموزگاران، دانش آموزان ایشان و مدیران مدارس از طریق پرسشنامه و در مورد دوره های تربیت بدنی و علوم آزمایشگاهی با چک لیست مشاهده از کلاس های درس جمع آوری می گردد.
ارزش یابی توصیفی[۱۱]:
شیوه ای از ارزش یابی تحصیلی تربیتی است که اطلاعات لازم، معتبر و مستند برای شناخت دقیق و همه جانبه ی فراگیران در ابعاد مختلف یادگیری، با استفاده از ابزارها و روش های مناسب مانند کارپوشه، آزمون ها (با تأکید بر آزمون های عملکردی) و مشاهدات در طول فرایند یاددهی یادگیری به دست می آید؛ تا براساس آن بازخوردهای توصیفی موردنیاز برای کمک به یادگیری و یاددهی بهتر در فضای روانی و عاطفی مطلوب برای دانش آموز، معلم و اولیا حاصل آید.[۱۲]
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
مقدمه
در این فصل به بررس ادبیات و پیشینه ی تحقیق پرداخته شده است. برای این کار محقق با مراجعه به منابع کتابخانه ای از قبیل کتب و نشریات تخصصی و مرتبط با موضوع تحقیق، اسناد و مدارک مرتبط، اینترنت و همچنین با جستجو و بررسی پژوهش ها و گزارش های تحقیقاتی مرتبط با موضوع و مسئله ی تحقیق به انتخاب مرتبط ترین موضوعات پرداخته شده است. در پژوهش حاضر با مراجعه به منابع داخلی و خارجی از قبیل کتابخانه ای و یا اینترنتی و با مراجعه به تحقیقات مرتبط انجام شده، ادبیات و پیشینه ی تحقیق تدوین گردیده است. برای انجام این کار ابتدا جایگاه آموزش در منشور توسعه سازمانها تشریح شده و ضرورت آموزش های کارکنان و انواع آن مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه ضمن ارائه تعاریفی ازآموزش های ضمن خدمت و ویژگی ها،اهداف،اصول و مراحل آن، اثر بخشی و ارزیابی اثر بخشی آموزش، عوامل مؤثر در اثر بخش بودن آموزش مطرح ، شاخص ها و روشهای مختلف ارزیابی اثر بخشی دوره های آموزشی ضمن خدمت مورد بحث قرار گرفته و همچنین به تشریح دوره های کوتاه مدتی که در سال های ۸۸-۹۰ برای آموزگاران برگزار شده، پرداخته شده و در پایان نمونه هایی از تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع ارائه شده است.
آموزش [۱۳]
کمیسیون خدمات نیروی انسانی تعریف وسیع و گسترده ای از آموزش ارائه می دهد و آموزش را “یک فرآیند طراحی شده جهت اصلاح نمودن طرز فکر، دانش یا مهارت ها ی رفتاری از طریق یادگیری تجربی، جهت نائل شدن به عملکرد موثر در یک فعالیت یا در دامنه ای از فعالیتها و اهداف آنها در کارگاههای آموزشی که توانایی های افراد و رضایت فعلی و آتی نیازهای نیروی انسانی سازمان را توسعه می دهند” می داند (حاجی کریمی و رنگریز، ۱۳۷۹ ، ص ۲۶۶ ). اما بنا به تعریف یونسکو ، سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد، “آموزش و پرورش عبارت است از تمام کنش ها، اثرات، راهها و روشهایی که برای رشد و تکامل و توانایی های مغزی، معرفتی و همچنین مهارت ها، نگرش ها و رفتار انسان بکار می روند، البته به طریقی که شخصیت انسان را تا ممکن ترین حد آن تعالی بخشد و یکی از ارزشهای مثبت جامعه ای که در آن زیست می کند، باشد” (خراسانی و حسن زاده بارانی کرد، ۱۳۸۶ ، ص۳۸).
“آموزش، تجربه ای است مبتنی بر یادگیری، که به منظور ایجاد تغییرات نسبتا ماندگار در فرد صورت می گیرد تا وی بتواند توانایی خود را برای انجام کار بهبود بخشد” (شیمون[۱۴] ،۱۳۸۰ ، ص ۲۴۸ ). به عبارت دیگر” به هرگونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح ریزی شده ای که هدف آن آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان است، آموزش گویند” (سیف، ۱۳۷۹ ، ص۳).
جان اف ام می[۱۵] آموزش را عبارت از “بهبود سیستماتیک و مستمر شاغلین از نظر دانش ها، مهارت ها، توانایی ها و رفتارها می داند که به رفاه آنها کمک، می کند و شرایط بهتری را برای احراز مقام بالاتر فراهم می آورد”، تعریف کرده است (محمدی، به نقل از جان اف ام می، ۱۳۸۲،ص۱۴-۳ ۱). در جایی دیگر “آموزش کلیه مساعی وکوشش هایی تعریف شده که جهت ارتقاءسطح دانش وآگاهی، مهارتهای فنی وحرفه ای وشغلی وهمچنین ایجادرفتارمطلوب درکارکنان یک سازمان جهت آماده کردن آنان برای انجام وظایف ومسئولیتهای شغلی صورت می گیرد”.
در تمامی این تعاریف، ” آموزش عامل اساسی تعالی انسانهاست و این تعالی می تواند در تلطیف روابط کارکنان و مدیریت نیز اثربخش باشد . فردی که کار خود را خوب بداند از کار کردن لذت می برد و برایش ایجاد رضایت می کند و ناخودآگاه این رضایت را ناشی از محیط کار می داند . آموزش به خوبی این هدف را تحقق می بخشد “(میرسپاسی، ۱۳۸۵ ، ص ۴۸۵).
اهمیت آموزش

ong>
“از لحاظ زمانی آن دسته از آموزش های ضمن خدمت را می گویند که اگرچه به صورت دوره های کوتاه مدت تخصصی و در فواصل زمانی محدود ارائه می شوند، از لحاظ هدف، ساختار معینی دارند و در نهایت به اخذ مدرک تحصیلی بالاتر منجر می شوند. در حقیقت این گونه آموزش ها بین آموزش های کوتاه مدت تخصصی و آموزش های بلندمدت ارتباط ایجاد می کنند، برای مثال در صورتی که پرسنل یک سازمان دروس کوتاه مدت خاصی را در طی چند سال طی کنند، می توانند با تکمیل پاره ای دروس، مدرک تحصیلی بالاتری را به دست آورند. البته این امر منوط به آن است که از قبل دفتر یا واحد آموزش ضمن خدمت، مسیر آموزشی ویژه ای را طراحی کرده باشد.” ( فتحی واجارگاه،۱۳۹۰ ، ص۱۰و۱۱).
ب) انواع آموزش های ضمن خدمت بر حسب هدف
“آموزش های ضمن خدمت را می توان بر اساس هدف آموزش ها به انواع توجیهی، بازآموزی، جبرانی و دانش افزایی تقسیم نمود.
۱) آموزش توجیهی (آشناسازی)
“آموزش توجیهی[۲۳] به آن دسته از آموزش های ضمن خدمت اطلاق می شود که برای هماهنگی و آگاه سازی کارکنان جدیدالاستخدام ارائه می گردد تا انطباق لازم میان رویه های فردی کارکنان و انتظارات سازمانی به وجود آید”. هدف های اساسی این نوع آموزش ها عبارتند از:
– کمک به تشکیل حس ارزشمندی (بدین معنا که افراد درک کنند که برای سازمان ارزشمندند)؛
– کمک به افراد در جهت اجرای وظایف محوله با حداقل ناآشنایی و فشار روحی؛
– تقویت حس مسئولیت و تعهد در قبال وظایف و ارباب رجوع؛
– کمک به افراد در شناسایی منابع حمایتی در اجرای نقش و وظایف حرفه ای خود ” (فتحی واجارگاه به نقل از دولابی نژاد و ملک محمدی،۱۳۹۰،ص۱۲).
اگرچه این نوع آموزش های ضمن خدمت در اکثر سازمان ها برای کارکنان تازه وارد ارائه می شود، ماهیت و محتوای آن ها متفاوت است. به این ترتیب” بر حسب ضرورت و سیاست های سازمان، آموزش های توجیهی حول یک محور یا چند محور زیر ارائه می شود:
– ارائه ی مطالب نظری و در صورت ضرورت همراه با فعالیت های عملی برای ارتقای مهارت و توانایی های شغلی و حرفه ای؛
– آشنایی با محیط کار (از آنجا که کارکنان جدید با محیط کار خود آشنایی ندارند و در برخی از موارد از اهداف و مقاصد سازمان مطلع نیستند و از مقررات و ضوابط مربوط آگاهی ندارند، این امر ممکن است منجر به بروز اشتباه هایی در اجرای امور شود که در نهایت هم برای فرد و هم برای سازمان مشکل ایجاد نماید. از این رو در دوره های توجیهی، مقررات و ضوابط برای افراد تشریح می شود)” ( فتحی واجارگاه،۱۳۹۰، ص۱۳).
-” تشریح سیاست های کلی سازمان مربوط و ارتباط آن با سایر سازمان ها؛
– تشکیلات و وظایف سازمان و واحدهای سازمانی محل اشتغال فرد؛
– ساعات کار مؤسسه، شیوه ی حضور و غیاب، پرداخت حقوق، میزان و نحوه ی استفاده از مرخصی ها، ترفیعات، اضافات و مقررات استخدامی؛

ی نماید تا بتوان با بکارگیری نتایج کمی و کیفی برنامه ها و طرح ها، اثربخشی دوره ها را بالا برده و باعث توسعه ی آموزشی گردید. ” اهمیت بررسی اثربخشی دوره های آموزشی زمانی مشخص می شود که یافته های تحقیق سبب تغییر در اجرای برنامه های آموزشی گردیده و یا روند اصلاح برنامه ها را سرعت بخشد.” (قاسمی، ۱۳۸۱، ص ۵۷).
یک برنامه فعالیت آموزشی تنها زمانی می تواند ارزشمندی خود را توجیه کند که شواهدی قابل اطمینان و معتبری در مورد تأثیر آموزش در بهبود رفتار و عملکرد شرکت کنندگان و بالطبع منافع سازمان عرضه کند. این امر به جنبه ی مهمی از آموزش و ارزشیابی آموزشی اشاره دارد که معمولاً از آن با عنوان ” اثربخشی آموزش” یا ” ارزیابی اثربخشی آموزش” یاد می شود.
” از طریق تعیین میزان اثربخشی عملیات و مداخلات آموزشی می توان قضاوت کرد که عملکرد برنامه ی آموزشی تا چه اندازه مطلوبیت دارد و تا چه اندازه باید بهبود یابد” (سلطانی، ۱۳۸۲، ص۲).
اما به طور کلی ” دلایل تعیین اثربخشی برنامه های آموزشی عبارتند از:
۱- بررسی و سنجش کمی و کیفی دوره های برگزار شده به منظور ارائه ی راهکارهای اساسی آموزشی در آینده.
۲- ایجاد اعتماد و اطمینان در طراحان برنامه و مجریان دوره های آموزشی به منظور دلگرمی در روند اجرای این نوع آموزش ها.
۳- ارائه ی یک تعریف معتبر و درست از اهداف این دوره ها.
۴- مشخص نمودن درصد موفقیت یا عدم موفقیت دوره های آموزشی” (قاسمی، ۱۳۸۱، ص ۵۷).
به طور معمول ارائه ی یک دوره ی آموزشی جدید، کار آسانی نیست، ولی اگر این اقدام آموزشی مورد ارزشیابی قرار نگیرد امکان دارد بتوان هرگونه برنامه ی آموزشی را موجه دانست. “برای جلوگیری از گسترش بی رویه ی هزینه های آموزشی، مدیریت باید بر ارزیابی کامل سود و هزینه اصرار ورزد تا پولی که خرج می شود، دستمایه ی رضایت بخشی را به همراه آورد. هرگز نمی توان ادعا کرد که آموزش، خود به خود سودمند است، مگر آنکه ارزیابی شود” ( دولان و شولز، ترجمه طوسی، ۱۳۸۴، ص ۲۸۵).
در حقیقت ” اهمیت ارزشیابی در این است که نتایج آن به صورت بازخورد به برنامه های آموزشی مجدداٌ تغذیه شود تا به این ترتیب تغییرات لازم و اساسی در متن برنامه ها ایجاد گردد. مسئله ی مهم دیگر اینکه ارزشیابی برنامه های آموزشی بدون ارزشیابی صحیح از نحوه ی کار شرکت کنندگان در برنامه، کاری ناقص و بدون ثمر خواهد بود. بنابراین در یک ارزشیابی کامل از برنامه ی آموزشی، باید به محتوا و چگونگی برنامه ها و تأثیرات آن در شرکت کنندگان توجه مخصوص و دقیق داشت” (ابطحی، ۱۳۸۳، ص ۱۲۲).
کرک پاتریک[۳۰]” دلایل اصلی ارزشیابی آموزش های ضمن خدمت را چنین بیان می کند:
توجیه دلایل وجودی واحد آموزش با نشان دادن نقش و اهمیت آن در تحقق اهداف و رسالت های سازمان، تصمیم گیری لازم در خصوص تداوم داشتن یا تداوم نداشتن یک برنامه ی آموزشی، گرفتن اطلاعات در مورد اینکه چگونه می توان برنامه های آموزشی را در آینده بهبود داد”.(ابطحی،۱۳۸۳،ص ۱۶۷).” فقدان ارزشیابی ممکن است جدی ترین مشکل را در برنامه های آموزشی و توسعه بوجود آورد، به عبارت ساده تر، سؤالی که اکثر متخصصان پرسنلی مطرح می کنند این است که، آیا برنامه های آموزشی به اهداف از پیش تعیین شده خود رسیده اند؟” (جزنی،۱۳۷۵،ص ۱۸۶).
اهداف سنجش اثربخشی آموزشی:
“هدف از سنجش اثربخشی یک دوره ی آموزشی را می توان به شرح زیر بیان کرد: